Лаборатория иши №3 мантиқий элементларни тадқИҚ этиш

ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ №3


МАНТИҚИЙ ЭЛЕМЕНТЛАРНИ ТАДҚИҚ ЭТИШ


ИШДАН МАҚСАД: мантиқий элементларни ишлаш принципини ўрганиш

Mantiqiy elementlar mantiqiy ifodalarni bajarishga mơljallangan bơlib, barcha arifmetik va mantiqiy amallarni ular asosidagi qurilmalar yordamida amalga oshiriladi. Quyidagi rasmlarda xisoblash mashinalarida qơllaniladigan asosiy mantiqiy elementlar va ularning ishlash prinsiplari keltirilgan.

«VA» - mantiqiy kơpaytirish, «Konyunktsiya» elementi

X va Y kirishlarga bir vaqtda “1” signali berilsa (ya`ni ulagichlar bir vaqtda ulansa), Z chiqishda “1” signali xosil bơladi (ya`ni lampa yorishadi). Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «0» signali berilsa (ya`ni ulagichlardan biri yoki bir vaqtda ikkalasi ulanmagan xolda bơlsa), chiqishda «0» signali xosil bơladi (ya`ni lampa ơchgan xolda bơladi).

«VA» elementi mantiqiy funksiya sifatida Z = X  Y , xamda Z = X·Y yoki Z = X _^ Y kơrinishlardan birortasini tasvirlanashi mumkin.


«YOKI» - mantiqiy qơshish, «Dizyunktsiya» elementi

X va Y kirishlar bir vaqtda “0” signali berilsa (ya`ni ulagichlar bir vaqtda ulanmagan xolda bơlsa), Z chiqishda “0” signali xosil bơladi (ya`ni lampa ơchiq xolda bơladi). Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa (ya`ni ulagichlardan biri yoki bir vaqtda k-kalasi ulansa), chiqishda «1» signali xosil bơladi (ya`ni lampa yorishadi).

«YoKI» elementi mantiqiy funksiya sifatida Z = X+Y xamda Z = XvY kurinishlarda tasvirlanadi.


«INKOR» - mantisiy inkor etish («EMAS») elementi

«INKOR» elementining chiqishidagi son uning kirishidagi songa nisbatan teskari kodga ega bơladi.

«INKOR» elementi mantiqiy funksiya sifatida kơrinishda tasvirlanadi.


«VA – INKOR» - mantiqiy kơpaytirishning inkori elementi

X va Y kirishlarga bir vaqtda “1” signali berilsa, Z chiqishda “0” signali xosil bơladi. Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «0» signali berilsa, chiqishda «1» signali xosil bơladi.

«YOKI - INKOR» - mantiqiy qơshishning inkori elementi

X va Y kirishlar bir vaqtda “0” signali berilsa, Z chiqishda “1” signali xosil bơladi. Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa, chiqishda «0» signali xosil bơladi.

1.2. Mantiqiy elementlarni ishlab chiqarish texnologiyalari.

Raqamli hisoblash texnikasida asos elementlari bơlib mantiqiy “VA”, “YOKI” hamda “INKOR” elementlari xizmat qiladi.

Mantiqiy elementlarni ishlab chiqarish texnologiyalarining bir qator turlari mavjud bơlib, ularning xar biri ơz yutuq va kamchiliklariga ega.
Masalan:
- unipolyar tranzistorlarga asoslangan texnalogiyalar (n-MOP, p-MOP, KMOP) kristalda joylashgan elementlar zichligini yuqoriligi, kam quvvat talabligi, narhining arzonligi bilan xarakterlanadi, lekin tashqi tasirlarga ơta ta`sirchan, nisbatan tezkorligi past;
- bipolyar texnologiyadagi (DTL, TTL, TTLDSh, ESL, I²L) elementlar ơta tezkorligi va ishonchli ishlashi bilan xarakterlanadi, lekin elementlar zichligi kam va kơp energiya talab qiladi, tan narxi qimmat;
- integral-injeksion texnologiyadagi (I²L) elementlar yuqoridagi ikki texnologiya orasidagi kơrsatkichlarga ega.

1.1­rasm. Mantiqiy elementlar: а) «yoki» elementi; b) «va» elementi;

c) «inkor» elementi.

Quyidagi formulalarni sxemalarini tuzing