Labоratоriya ishi №3 bir pog’onali silindrik reduktomi tuzilishini o’rganish va asosiy parametrlarini aniqlash

LABОRATОRIYA ISHI №3
BIR POG’ONALI SILINDRIK REDUKTOMI TUZILISHINI O’RGANISH VA ASOSIY PARAMETRLARINI ANIQLASH
Ishdan maqsad: Reduktor konstruksiyasining detallari vazifasi bilan tanishish, asosiy parametrlarni o‘lchash va hisoblash yo‘li bilan aniqlash.
Jihozlar va asboblar:Silindrik reduktor, asboblar jamlanmasi, lineyka­, shtangensirkul.


Umumiy ma’lumotlar
Zamonaviy mashinasozlikda chervyakli reduktorga nisbatan silindrik tishli reduktor keng tarkalgan.
Afzalliklari:

1. 
   Konstruksiyasining oddiyligi.
   
2. 
   FIK yuqoriligi.
   

Kamchiliklari:

1. 
   Tishli g‘ildiraklarni tayerlash qiyinligi.
   
2. 
   Katta shovqin bo‘lishi.
   

Umumiy uzatish soniga qarab reduktor 1,2,3 pog‘onali bo‘lishi mumkin. Uzatishlar soniga qarab reduktorlar quyidagi turlarga bo‘linadi.
1.Uzatishlar soni 3-10
2.Uzatishlar soni 8-68
3.Uzatishlar soni 37-315
Ular quyidagi elementlardan tuzilgan: reduktor korpusi, reduktor qopqog‘i, shesternyalar, g‘ildiraklar, etaklovchi val, etaklanuvchi val, oraliq val, dumalash podshipniklari, podshipniklarning qopqoqlari, podshipniklarning teshikli qopqoqlari, ko‘rish derazasi kulachoqlari, moy ko‘rsatkich, moy to‘kish probkasi, shtiftlar, mahkamlash boltlari, shponkalar, vtulka, moy qaytargich.[4]
Reduktor korpuslari etarli darajada mustaxkam bo‘lishi kerak. Uning qismga bo‘linadigan korpus asosi va qopqog‘i, ya’ni bo‘linish tekisligi vallarning uchidan o‘tadi. Korpus qopqog‘ida ko‘tarish uchun quloqlar, ish o‘rnidagi fundamen­tga, fundament boltlari bilan mahkamlangan bo‘ladi. Asosiy detallari deb tishli silindrik g‘ildiraklar hisoblanadi. Ular qiya tishli va silindrik tishli bo‘­lishi mumkin.
Mavjud silindrik reduktorlarni kinematik sxemalari 1-rasmda ko‘rsatilgan.


1-rasm. Silindrik reduktorlarning kinematik sxemalari.

Mavjud reduktorlar quyidagi turlarga bo‘linadi:

1. 
   Korpusda g‘ildirak va vallarning joylashuviga qarab gorizontal, vertikal va burchak ostida.
   
2. 
   Harakat uzatish turiga qarab oddiy va planetar.
   
3. 
   Pog‘onalarning soniga qarab, bir pog‘onali (a-k shakllar), ikki pog‘onali (l-sh shakllar), uch pog‘onali (1-5 shakllar) reduktorlar deyiladi.
   

2-rasm. Ikki pog‘onali silindrik reduktor.

2. Remont qilish ishlarini engillashtirish maqsadida korpus qopqoq va karter deb ataluvchi ikki qismdan iborat qilib tayyorlanadi (2-rasm).

Ishni bajarish tartibi
1.Reduktorni konstruksiyasi bilan tanishish.
2.Boltlar bo‘shatilib reduktor qismlarga ajratiladi.
3.Reduktorning kinematik sxemasi chiziladi.
4.Reduktor detallari va uzellari kurib chiqiladi.
5.Moy to‘kish bolti bo‘shatiladi.
6.O‘lchagichlar bilan o‘lchanadi: g‘ildiraklar, tishlar soni, o‘qlararo masofa va boshqa asosiy detallarni o‘lchamlari aniqlanadi.
7. Aniqlangan ko‘rsatgichlar 1-jadvalga yoziladi, reduktorning kinematik sxemasi chiziladi.
8. Hisoblash natijalari 2- jadvalga tushiladi.


1-jadval

Reduktorning nomi	Gaborit o‘lchamlari	Vallarning o‘lchamlari	O‘klararo masofa	Tishli g‘ildiraklarning o‘lchamlari

2-jadval

Nomlanishi	Formulasi va aniklangan qiymati
1.Uzatishlar soni 2.Ilashish moduli 3.Normal modul 4.Bo‘luvchi diametrlar 5.Tashqi diametrlar 6.Boshlang‘ich diametrlar 7.G‘ildirak eni koeffitsienti

Nazorat savollari

1.Silindrik tishli uzatmaning tuzilishi va ishlash prinsipini ayting.

2.Silindrik uzatmaning afzalligi va kamchiliklari nimalardan iborat?
3.Silindrik uzatmalarda ishlatiladigan materiallarga nimalar kiradi?
4.Reduktorlarning vazifasi nima?
5.Silindrik g‘ildirakli reduktorlarning qanday turlari bor?
6.Reduktor korpuslari qanday materiallardan tayyorlanadi?