Лаборатория иши №1

 

 

 

 

---

 

43 

Laboratoriya ishi №17. 

MINERAL XOM ASHYOGA KISLOTA TA’SIR ETTIRIB TUZLAR 

OLISH 

 

Superfosfat olish va uning analizi 

Superfosfatni fosforit yoki apatitga sulfat kislota tasir ettirib olinadi:  

 

2Ca

5

(PO

4

)

3 

+7H

2

SO

4

+17H

2

O=3Ca(H

2

PO

4

)

2

∙H

2

O+7CaSO

4

∙2H

2

O+2HF

 

 

Bu  tasirlashuv  suyuq  va  qattiq  moddalar  o‘rtasida  sodir  bo‘lganligi  sababli 

reaksiya  juda  sekin  sodir  bo‘ladi.  Fosfatning  parchalanishi  20-30  sutka  davom 

etadi.  Superfosfatda  kalsiy  digidrofosfatdan  (Ca(H

2

PO

4

)∙H

2

O)  tashqari,  ma’lum 

miqdorda  kalsiy  gidrofosfat  (Ca  HPO

4

∙2H

2

O),  kalsiy  sulfat  (CaSO

4

∙2  H

2

O), 

shuningdek erkin fosfat kislotasi (H

3

PO

4

) ham bo‘ladi. 

Superfosfat  olishning  muayyan  sharoiti–harorat,  kislota  konsentratsiyasi  va 

parchalanish  vaqti  boshlang‘ich  xom  ashyoning  tarkibi,  hamda  uning  fizik-

kimyoviy tuzilishi orqali belgilanadi. 

Superfosfat  tarkibidagi  fosfarning  (Р

2

О

5

  hisobidagi)  umumiy  miqdori  (Р

2

О

5 

umum.

), o‘simliklarga o‘zlanadigan (sitratli eritmada eriydigan) mikdori (Р

2

О

5o‘zl.

) va 

suvda  eriydigan  miqdori  (Р

2

О

5с.э.

)  uning  asosiy  sifat  ko‘rsatkichlari  hisoblanadi. 

Fosfarning  Р

2

О

5o‘ZL 

.miqdorini  aniqlashda  superfosfat  daslab  suv  bilan,  so‘ngra 

ammoniy sitratning ammiakli eritmasi yoki Peterman eritmasi bilan ishlov beriladi. 

Suvli  eritmaga  asosan  erkin  holdagi  fosfat  kislota  va  kalsiy  digidrosfosfat  o‘tadi.  

Ammoniy  sitratning  ammiakli  eritmasiga  esa  suvda  kam    eriydigan  kalsiy 

gidrofosfat o‘tadi. 

Eritmadagi  НРО

2

4

-

  ioni  magniy  xloridning  ammiakli  eritmasi  (magneziya 

aralashmasi) yordamida cho‘ktiriladi:  

 

НРО

2-

4