Лаборатория иши №1


Nometall noorganik moddalarning kimeviy chidamliligi to‘g‘risida



Download 0,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/83
Sana26.09.2021
Hajmi0,72 Mb.
#186252
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   83
Bog'liq
kimyoviy tyexnologiya

Nometall noorganik moddalarning kimeviy chidamliligi to‘g‘risida 

ma’lumotlar 

Kislota,  ishqor  va  boshka  kimeviy  reagentlar  tasirida  nometall  noorganik 

materiallarning yemirilish jarayoni juda murakkab bo‘lib, u materialning kimeviy 

va  mineralogik  tarkibi, govakligi,  strukturasi,  xamda  ta’sir kilayotgan  sharoitning 

agressivligi va haroratiga bog‘liq. Bu omillar turli kurinishda ta’sir qilib, materialni 

qisman  yemirib,  uning  massasi,  mexanik  mustaxkamligini  kamaytirishi  bilan 

boradi. Kimyoviy chidamlilikning asosiy faktorii uning kimyoviy tarkibidir. Tabiiy 

yoki  sun’iy  tayyorlangan  materiallarning  tarkibida  kremniy  kislotasi  tuzlari,  toza 

kremnezem,  alyumosilikatlar,  kalsiy  silikatlari  ba’zi  materiallarning  oksidlari 

buladi.  Kimyoviy  chidamlilikni  baholashda  mineralning  ayrim  birikmalarini 

agresiv  sharoitda  erishidan  kelib  chikiladi.  Tarkibida  kislota  oksidlari 

(kremnezemlar) ko‘proq bulgan materiallar kislotaga chidamli xisoblanadi. Ammo 

chidamlilik  uchun  kremnezem  miqdorigina  emas  balki  uning  mineralogik  tarkibi 

xam  muximdir.  Masalan  oddiy  qurilish  g‘ishti  60-80%  kremnezemi  bulishiga 

karamay  kislotaga  chidamsiz,  lekin  u  kuydirilsa  kislotaga  chidamliligi  ortadi. 

Yuqori  xaroratda  kuydirilganda  kimeviy  chidamlilikning  ortishiga  sabab,  xom 

aralashma tarkibiga kiruvchi glinozem erkin yoki bog‘langan kurinishda bulishidan 

qat’iy  nazar  suyultirilgan  kislota  yoki  ishqorlarda  oson  eriydi.  Yuqori  xarorat 

ta’sirida kuyganda, yangi olov bardosh minerallar: sillimanit Аl

2

О



3

·2SiO


2

 va mullit 

3Аl

2

О



3

2SiO


  hosil  bo‘ladi.  Ular  kislotaga  bardosh  berishining  yuqoriligi  va 

ishqorga uta chidamliligi bilan farqlanadi. 

Tarkibida  kalsiy,  magniy  karbonatlari  bulgan  materiallar  kislota  tasirida 

quydigi reaksiya ko‘rinishida oson parchalanadi. 

CaCO


3

+2HCl=CaCl

2

+H

2



O+CO

2

 



MgCO

3

+2HCl=MgCl



2

+H

2



O+CO

2

 



Agar  kalsiy  va  magniy  mineral  tarkibida  silikat  kurinishida  bulsa,  bunday 

birikmalarning  kislotalar  bilan  tasiri  darajasi  ancha  sustlashadi.  Ishqorga  chidamli 

materialllarga  ohak  toshlar,  marmar,  dolomit  va  boshralar  kiradi.  Ularning 

tarkibida ishqorda eriydigan birikmalar bulsa ishqorga chidamliligi pasayadi. 

Nometall  materiallarning  strukturasining  govakliligi  va  kristall  tuzilishi  xam 

ularning kimeviy chidamliliga sezilarli ta’sir kursatadi. 

Govak  materiallar  zich  materiallarga  nisbatan  korroziyaga  moyil,  chunki 

agressiv  sharoitning  materiallarga  ta’siri  uning  yuzasiga  va  suyuqlikning 

govaklaridagi  diffuziyasiga  bog‘lik.  Kristall  va  amorf  materiallarning  kimyoviy 



 

35 


chidamliligini  solishtirilsa,  kristall  kurinishidagisi  amorflarga  qaraganda  chidamli 

buladi. Amorf kurinishidagi materiallar kislotada oson eriydi. 

Ko‘rilayetgan  laboratoriya  ishlarida  konstruksion  materiallarning  kimyoviy, 

ya’ni  kislotaga  chidamlilik  xususiyatlari  o‘rganiladi.  Barcha  kislotalar  ma’lum 

miqdorda  noorganik  silikat  materiallarni  koroziyalaydi  (plavik  kislota  barcha 

materialllarni  bartamom  yemirib  tashlaydi).  Vodorod  ionlari  konsentratsiyasida 

maksimal  bo‘lgan  kislotalar  (eritmadagi  dissotsiyasi  va  konsentratsiyasi  bilan 

aniqlanadi) intensiv ravishda korroziya chaqiradi. 




Download 0,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish