Лаборатория иши №1

Laboratoriya ishi № 19 
QATTIQ YOQILG‘ILARNING NAMLIGINI ANIQLASH 
Qattiq yoqilg‘ilar murakkab tarkibli birikmalar bo‘lib, ularning tarkibida suv, 
organik va mineral birikmalar bor. Yoqilg‘ining organik birikmalari tarkibiga 
uglerod, vodorod, azot, kislorod va oltingugurt bor. Mineral birikmalar tarkibiga 
quydagi elementlar kiradi. Kalsiy, magniy, temir, alyuminiyning karbonatlari, 
silikat, fosfat yoki boshqa holidagi birikmalari bo‘ladi. Texnik analiz yordamida 
birikmalarning namligini va uchuvchan birikmalarning miqdorini topish mumkin. 
Bu analiz quritilmaydigan yoki absalyut quruq yoqilg‘ilarni tarkibidagi namlikni 
topishga mo‘ljallangan. quruq yoqilg‘i deb 70-75 
0
С da quritish shkafida so‘ng 

---

48 
havoda quritilgan yoqilg‘iga aytiladi. Bunday quritish asosida tarkibidagi namlik 
va havo tarkibidagi namlik aniqlanadi. Absalyut quruq yoqilg‘i deb 105 
0
С da 
qizdirilib o‘zgarmas massaga keltirilgan miqdor tushiniladi. Hamma hollarda ham 
yoqilg‘ini analizining o‘rtacha natijasi olinadi. Buning uchun bir necha bo‘lak 
ko‘mirni maydalab o‘lchami 0,2 mm li elakdan o‘tkazamiz. Elakdan o‘tmagan 
bo‘lagini yana maydalab elakdan o‘tkazamiz. 
Ishdan maqsad:
Yoqilg‘ining namligini aniqlash. 
 
QURILMA VA MATERIALLAR 
1.
Qattiq yoqilg‘i (toshko‘mir, slanets, antratsit) 
2.
0,001 g aniqlikkacha o‘lchovli analitik torozi. 
3.
Balandligi 25-30 mm va diametri 35-40 mm li byuks. 
4.
Quritish shkafi termometr bilan birgalikda. 
5.
Stupka qum bilan birgalikda
6.
0,2 mm teshikli elak 
7.
Eksikator 
 
ISHNI BAJARISH TARTIBI 
Toshko‘mir maydalanib so‘ng elakdan o‘tkaziladi. 1-2 g yoqilg‘idan tortib 
olib, uni oldindan tortib olingan byuksga o‘rnatamiz. Yoqilg‘ini bir xil qatlamli 
qilib joylashtirib, 102-105 
0
С da 2 soat davomida o‘zgarmas massaga kelguncha 
quritiladi. Quritayotgan vaqtimizda byuksning qapqog‘i yarim ochiq holda bo‘lishi 
kerak. Quritilgan yoqilg‘ini quritish shkafidan chiqarib olib, byuksning qapqog‘ini 
yopamiz. Dastlab havoda so‘ng eksikatorda quritamiz va tortamiz. Tarkibidagi 
namlik miqdori quyidagi formula orqali topiladi.(%) 
w═
т
М
100

Bu yerda: M-quritilgandan keyin yuqolgan massaning miqdori grammlarda. 
m-yoqilg‘ining grammdagi miqdori. 
Birinchi marta namligini aniqlaganimizdan so‘ng yana 30 min 104-105 
0
С ga 
quritishga qo‘yamiz. Yuqolgan massaning miqdori 0,01 g dan ortmasligi kerak. 
Agar yuqolgan massa miqdori 0,01 g dan yuqori bo‘lsa, quritishni davom ettiramiz. 
Toki yuqolgan massa miqdori 0,01 g dan kam bo‘lmaguncha.