|
2 – тажриба иши
Қумни чин зичлигини аниқлаш
Ўзгармас массагача 1100С температурада қуритилган қумдан 200 граммча ( ) тортиб олиб, олдиндан бир қисмига сув солинган хажми 250 см3 бўлган идишга оз-оз миқдорда солинади. Қум солишдан олдинги идишдаги сувни хажми ( ) ва қум солингандан кейинги ҳажмини ( ) аниқлаб қумни чин зичлиги қуйидаги формула ёрдамида ҳисобланади:
Асбоблар:
0.5 литр(1 литр)лик ўлчовлик цилиндр
|
Техник тарози (модел KERN ABS/ABJ-1018).
|
Қуритиш шкафи (модел MEMMERT UN/UF).
|
Элак.
|
3 – тажриба иши
Тўлдирувчиларнинг уйиб тўкилган зичлигини аниқлаш
Стандарт усулда зичланган маълум хажмдаги тўлдирувчиларнинг массасини тортиш орқали аниқлаймиз. Стандарт усулда зичлаш деб, тўлдирувчиларнинг ўз массасини маълум баландликдан идишга тўкиб тўлдришни айтилади, бу қум учун 5 см ва йирик тўлдирувчилар учун 10 см лик оралиқдаги баландликдир. Тўкиш, идиш устида тўлдирувчидан конус хосил бўлгунча олиб борилади. Идиш устида тўлдирувчидан ҳосил бўлган конус металл чизғич орқали олиб ташланади.
Ўлчовлик идиш олдиндан тортиб ( ) олинади. Заррачалар катталиги 40 мм гача бўлган йирик тўлдирувчилар учун 5 – 10 литрли идиш, қум учун 2 ёки 1 литрли идиш олинади. Ўлчовлик идиш тўлдирувчилар билан тарозида тортилади ( ). Уйиб тўкилган тўлдирувчилар зичлиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.
Қум учун
Йирик тўлдирувчилар учун
Асбоблар:
1, 2, 5, 10 л ҳажмдаги идиш
|
Техник тарози (модел KERN ABS/ABJ-1018).
|
Металл чизғич
|
|
Тартиб сони
|
Тўлдирувчи тури
|
|
|
|
,
|
ўртача
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
6
|
|
|
|
|
|
|
4 – тажриба иши
Йирик тўлдирувчини зарралараро бўшлиғини аниқлаш
Йирик тўлдирувчини зарралараро бўшлиғи олдиндан аниқланган йирик тўлдирувчининг чин зичлиги ва уйиб тўкилган зичлиги қийматидан фойдаланиб қуйидаги формула бўйича аниқланади:
- йирик тўлдирувчининг уйиб тўкилган зичлиги, кг/м3
- йирик тўлдирувчининг чин зичлиги, г/см3.
5– тажриба иши
Қумни донадорлик таркибини аниқлаш
Қумни майда-йирик донадорлик таркибини аниқлаш учун кўз катталиги 10 мм бўлган элакдан ўтган қумдан 1 кг тортиб олиб, ўлчамлари 0,14; 0,315; 0,63; 1,26; 2,5 ва 5 мм бўлган элакларни устма-уст қўйиб элаб аниқланади. Хар ибр элакда қолган қолдиқни тарозида тортиб олиб: а) хар бир элакда қолган айрим қолдиқ ( ) аниқланади. Айрим қолдиқ шу элакда қолган қолдиқ қийматини умумий олинган қум нисбати билан % да аниқланади:
б) хар бир элакдаги тўла қолдиқ – шу элак учун аниқланган айрим қолдиқ ва ундан катта кўзлик элакдаги айрим қолдиқлар йиғиндиси бўйича аниқланади:
- 5 мм дан бошлаб кичик элаклардаги айрим қолдиқлар, %да
Асбоблар:
Элак. (0,14; 0,315; 0,63; 1,25; 2,5; 5.)
|
Техник тарози (модел KERN ABS/ABJ-1018).
|
Элаклар ўлчами, мм
|
Айрим қолдиқ
|
Тўла қолдиқ, %
|
г да
|
% да
|
5
|
|
|
|
2,5
|
|
|
|
1,25
|
|
|
|
0,63
|
|
|
|
0,315
|
|
|
|
0,14
|
|
|
|
0,14 мм элакдан ўтгани
|
|
|
|
Қумни донадорлик таркибини графиги
6 – тажриба иши
Йирик тўлдирувчини донадорлик таркибини аниқлаш
Йирик тўлдирувчиларнинг донадорлик таркиби, йирик тўлдирувчи уйимидан 5, 10 кг тортиб олиб ўлчамлари 70, 40, 20, 10, 5 мм бўлган элаклар тўпламидан фойдаланилади. Хар бир элакда қолган қолдиқни тарозида тортиб аниқланади:
; ; ; ; ; 5 мм элакдан ўтган миқдор билан бошқа элакларда қолган миқдорлар йиғиндиси олинган миқдорга тенг бўлиши керак:
дан ўтгани
Синовдан сўнг хар бир элак учун айрим қолдиқ, % да аниқланади:
Ҳамда хар бир элак учун тўла қолдиқ аниқланади:
Асбоблар:
Элак. (0,14; 0,315; 0,63; 1,25; 2,5; 5мм.)
|
Техник тарози (модел KERN ABS/ABJ-1018).
|
Элаклар ўлчами, мм
|
Айрим қолдиқ
|
Тўла қолдиқ, %
|
г да
|
% да
|
70
|
|
|
|
40
|
|
|
|
20
|
|
|
|
10
|
|
|
|
5
|
|
|
|
Таги
|
|
|
|
Сўнгра доналарнинг энг каттаси (Д катта) ва энг кичик (Д кичик) аниқланади. Энг катта донача деб катта элаклар қаторидан қараганда қайси элакда қолган қолдиқ 5 % дан ошмаса, кичик дона деб элаклар қаторини остидан қараганда, қайси элакда қолган қолдиқ 95 % дан кўп бўлса, ёки элакдан ўтгани 5% дан кам бўлса шу элаклар Д катта ва Д кичик бўлади. Ундан ташқари 0.5 (Дкатта+Дкичик) қиймати ҳисобланади. Дкатта ва Дкичик , 0.5 (Дкатта+Дкичик) элакларга тўғри келадиган тўла қолдиқлар % да йирик тўлдирувчини донадорлик таркиби графигига қўйилади.
Йирик тўлдирувчи донадорлик таркиби графиги
7 – тажриба иши
Қумни йириклик модулини аниқлаш
Қумни йириклик модули 5-нчи тажриба ишидаги жадвалдан элаклар учун тўла қолдиқларни % хисобидаги қийматлари бўйича аниқланади:
Хулоса: Қумнинг йириклик модули бўйича (ҚМҚ бўйича)
Фойдаланадиган асосий дарсликлар ва ўқув
қўлланмалар рўйҳати
Асосий дарслик ва ўқув қўлланмалар
Асқаров Б.А. Қурилиш конструкциялари. Дарслик. Т., Ўзбекистон., 1995.
Асқаров Б.А. Новые легкие бетоны и конструкции на их основе. Дарслик. Т., Фан.1995.
Акрамов Х.А., Нуритдинов Х.Н. Бетон ва темир-бетон буюмлари ишлаб чиқариш технологияси. Дарслик. Т.: 2011.
Акрамов Х.А., Нуритдинов Х.Н. Бетон ва темир-бетон буюмлари ишлаб чиқариш технологияси. Ўқув қўлланма. I ва II қисм. Т.: Архитектура, қурилиш инновация ва интеграция маркази. 2012.
Акрамов Х.А., Нуритдинов Х.Н. Бетон ва темир-бетон буюмлари ишлаб чиқариш технологияси. Ўқув қўлланма (лотин имлосида). I ва II қисм. Т.: Архитектура, қурилиш инновация ва интеграция маркази, 2012.
Асқаров Б.А., Акрамов Х.А., Нуритдинов Х.Н. Бетон технологияси. Ўқув қўлланма. I ва II қисм. Т., Ўқитувчи, 2005.
Акрамов Х.А. Қурилиш ашёлари саноати корхоналарини лойихалаш. Ўқув қўлланма. Т., Ўзбекистон, 2003.
Акрамов Х.А., Нигманов З.М. Проектирование предприятий промышленности строительных материалов. Учебное пособие. Т., 2002.
Акрамов Х.А., Нуритдинов Х.Н. Бетон ва темир-бетон буюмлари ишлаб чиқариш технологияси. Ўқув қўлланма. I ва II қисм. Т., 2007.
Қўшимча адабиётлар
Нуритдинов Х.Н., Махмудова Н.А. Бетон қоришма ишлари технологияси. Т., Талқин, 2004.
Акрамов Х.А., Акрамов Б.А., Нуритдинов Х.Н. Тажриба машғулотлари ўтказиш учун услубий кўрсатмалар. I қисм. Т., 1997.
Самойлов В.С. Справочник строителя. М., Аделант, 2002.
КМК 3.03.04-98. Йиғма темир-бетон конструкция ва буюмларни ишлаб чиқариш.
Ўз. РСТ 7473-94. Смеси бетонные.
6. Ўз. РСТ 679-96. Бетоны. Правила подбора состава
Do'stlaringiz bilan baham: |
