Laboratoriya ishi №1 mavzu: elektrometallurgiyada xavfsizlik texnikasi ishning maqsadi

Laboratoriya jurnalini yuritish tartibi

Laboratoriya jurnalini yuqorida ko‘rsatilgan shaklda tutish, unga sifatli, qisqa yozish kerak. Hamma yozuvlarni mashg‘ulot paytida laboratoriya jurnaliga yozish shart emas. Tajribani bajarayotganda quyidagi formada yozish maslahat beriladi:

1. Tajribaning nomi;

2. Tajribaning bajarilish ketma-ketligi;

3. Reaksiyaning molekulyar va ionli tenglamalari, laboratoriya ishidan maqsad, bajarilish sharoiti, reaksiyaning samaradorligi va h.

Tajriba ishlarini bajarishda xavfsizlik texnikasi

Laboratoriya tajribalarini boshlashdan oldin talabalar xavfsizlik texnikasiga doir yo‘l-yo‘riqlar bilan tanishgan bo‘lishlari shart:

1. Konsentrlangan kislota, ishqor va xrom aralashmalari bilan ishlayotganda qo‘lga va kiyimga tegishdan ehtiyot bo‘lish zarur;

2. Konsentrlangan sulfat kislotani suyultirayotganda kislotani oz-ozdan suvga quyish kerak, lekin kislotani suvga quyib bo‘lmaydi. Chunki konsentrlangan sulfat kislota suvga qo‘shilganda katta miqdorda issiqlik chiqadi va kislota sachrab ketishi mumkin;

3. Ko‘p miqdordagi konsentrlangan kislotani bir idishdan ikkinchisiga qo‘yayotganda rezina qo‘lqop, fartuk, etik kiyish va himoya ko‘zoynagi taqish kerak;

4. Konsentrlangan kislota, ishqorlarni va ammiak eritmasini pipetka orqali olinayotganda og‘iz bilan so‘rish mumkin emas;

5. Qattiq yirik moddalarni pintset yoki qisqichlar bilan, maydalanganini esa chinni qoshiqda olish kerak;

6. Zaharli moddalar, masalan, bariy, qo‘rg‘oshin, mishyak, sianidlar bilan ishlaganda ular organizmga tushmasligi uchun ehtiyot choralarini ko‘rish lozim;

7. Laboratoriya xonalarida ovqatlanish qat’iyan ma’n etiladi, ishdan keyin qo‘lni tozalab yuvib, so‘ngra boshqa xonada ovqatlanish zarur;

8. Laboratoriya xonasida yonuvchi va portlovchi moddalarni saqlash va ular yaqinida alanga, elektr asboblari (pech, quritish shkaflari va b.) bilan ishlash ta’qiqlanadi.

Laboratoriyada ishlaydigan har bir kishi baxtsiz hodisalar sodir bo‘lganda birinchi yordam ko‘rsatishni bilishi kerak. Laboratoriya sharoitida xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilmaslik turli baxtsiz hodisalarga olib kelishi mumkin. Masalan, organizm turli darajada kuyishi mumkin.

Birinchi darajali kuyishda teri qizaradi. Bunda kuygan joyga 90-95% li etil spirtga bo‘ktirilgan paxta bosiladi.

Ikkinchi darajali kuygan terida pufaklar hosil bo‘ladi. Bu holda terini avvalo 90-95 % li etil spirt yoki 5 % li KMnO₄ bilan so‘ngra, mo‘l suv bilan yuvib tashlash kerak.

Uchinchi darajali kuyganda teri emiriladi. Bunda shikatslangan joyni toza bog‘lagich bilan bog‘lab, tibbiyot bo‘limiga yoki shifoxonaga borish lozim.

Teri konsentrlangan sulfat kislotada kuygan bo‘lsa, atsa-sekin quruq doka bilan artiladi, shundan so‘ng yaxshilab suv bilan va 3% li natriy gidrokarbonat eritmasi bilan yuviladi. Agar ko‘zga reaktiv tushgan bo‘lsa, darhol vodoprovod suvi bilan yaxshilab yuvish, so‘ngra tezda tibbiyot bo‘limiga borish kerak. Teri suyultirilgan kislota yoki ishqordan kuyganda mo‘l suv bilan yuvish kerak. SHundan keyin kislotadan kuyganda 1% li natriy gidrokarbonat eritmasi bilan, ishqorda kuygan bo‘lsa sirka kislotasi eritmasi bilan yuviladi. Agar og‘iz va lab kislotadan kuygan bo‘lsa, u holda bu organlarni o‘simlik moyining suvli suspenziyasi yoki MgO bilan chayish kerak. Og‘iz va lab ishqordan yoki ammoniy gidratdan kuygan bo‘lsa, u holda sirka kislota yoki limon kislotaning 1% li eritmasi bilan chayish lozim.

Ammiak bilan zaharlanganda jabrlangan kishiga limon kislota yoki sirka kislota eritmasi qo‘shilgan ko‘p miqdordagi suv ichirish kerak. So‘ngra bemorni qusishga majbur qilish lozim, shundan so‘ng o‘simlik moyi, tuxum oqsili yoki sut ichirish tavsiya etiladi. Agar badanning biror joyi tasodifan kesib olinsa, u holda o‘sha erni yodli spirt eritmasi yoki 5% li vodorod peroksid bilan yuvib, bog‘lash kerak. Agar jarohat katta bo‘lsa, u holda tibbiyot bo‘limiga borish zarur.

Yong‘inga qarshi xavfsizlik

Agar laboratoriyada yong‘in chiqsa, u holda tezda gazli, elektr uskunalarini o‘chirib, xonadagi barcha yonadigan va portlovchi moddalarni olib chiqish kerak. Olovni o‘t o‘chirgich bilan yoki qum sepib yoxud asbest sholcha yopib o‘chirish lozim. Agar yong‘in kattalashsa tezda o‘chirish komandasini chaqirish zarur.