Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Cho’g’lanma lampochkaning qarshiligi va quvvatini aniqlash Ishdan maqsad

Ishni bajarish tartibi

1. 4-rasmda ko’rsatilgan elektr zanjir yig’iladi.

2. Magnit strelka arretirdan bo’shatiladi va tangens-bussol shunday o’rnatiladiki, g’altak tekisligi magnit meridiani yo’nalishda joylashgan bo’lsin. Bunda strelkaning bir uchi 0⁰ ni, ikkinchi uchi esa 180⁰ ni ko’rsatadi.

3. Sxema tekshirilgandan so’ng elektr zanjir tok manbaiga ulanadi.

4. R-reostat yordamida 0,2 A ga teng tok kuchi tanlanib, bunday tokda strelkaning har ikki uchining magnit meridiani yo’nalishidan og’ish burchaklari qiymatlari va yozib olinadi.

5. Qayta ulagich yordamida tokning yo’nalishi o’zgartirilib, tokning 0,2 Aqiymati uchun strelka uchlarining qiymatlari yozib olinadi. Og’ish burchaklarining to’rttala qiymatlariga ko’ra ularning o’rtacha qiymat miqdori aniqlanadi. Shu tartibda tok kuchining 0,3 A, 0,4 A va 0,6 Aqiymatlari uchun ham 4 va 5 bandlarda ko’rsatilgan mashqlar takrorlanadi.

6. (8) formuladan foydalanib har bir o’lchash uchun Yerning magnit maydon induktsiyasining gorizontal tashkil etuvchisi hisoblanadi. So’ngra V_r ning o’rtacha qiymati va bu qiymatdagi absolyut hamda nisbiy xatoliklar aniqlanadi.

7. (9) formula yordamida tangens-bussol doimiysi Chisoblab topiladi.

8. O’lchash va hisoblash natijadari quyidagi jadvalga yoziladi.

№	I (A)	Strelkaning ogishi							Vr						C
1	0,2
2	0,3
3	0,4
4	0,5

Sinov savollari.

1. Yerning magnit maydoni induktsiya vektori qanday yo’nalgan?

Magnitanomaliyasi qanday hodisa?

1. 
   Yerning magnit maydoni induktsiyasining gorizontal tashkil etuvchisi
   

deb nimaga aytiladi?

2. 
   G’altak o’rami tekisligini magnit meridiani yo’nalishida o’rnatishning
   

qanday zaruriyati bor?

3. 
   Bio-Savar-Laplas qonunini tushuntiring va uning umumiy formulasini
   

yozing?

4. 
   Yerning magnit maydon induktsiyasining gorizontal tashkil etuvchisini
   

aniqlaydigan (8) formulani keltirib chiqaring?

6. Tangens-bussol doimiysi qanday kattaliklarga bog’liq?

Laboratoriya ishi № 5
Mavzu: Mikroskop yordamida shisha plastinkaning sindirish ko`rsatkichini aniqlash.
Ishni bajarishdan maqsad: Shisha plastinkaning sindirish ko’rsatkichini tajribada aniqlash. tajribada shishani nur sindirish ko’rsatkichini mikroskop bilan aniqlashni o’rganish.

Kerakli asbob va uskunallar:
1. Mikroskop

2. Bir tomonida qora nuqtalari bo`lgan shisha plastinka

3. Har ikki tomonida belgisi bo`lgan tekshiriladigan shisha plastinka

4. Shisha plastinka qalinligini o`lchaydigan mikrometr yoki shtangensirkul

nazariy ma’lumotlar

Agar shisha plastinkadan uning tagidagi biror buyumga qaralsa buyum haqiqiy turgan joyidan bir oz yuqoriroqda ko`rinadi, chunki nur shishadan o`tganida sinadi. Shishaning nur sindirish ko`rsatkichi uning qalinligi va jism turgan S nuqtaning ko`tarilgan bo`lib ko`ringan balandligi orqali topish mumkin.

Kuzatuvchining ko`zi plastinka sirtidagi S nuqtada tik o`tkazilgan normal yo`nalishda bo`lsin deb faraz qilaylik. Normalga nisbatan kichik burchak bilan yo`nalgan SB nurni tekshiramiz. (33.1–rasm).

1–rasm.
Tekshiriladigan nur nuqtaga kelib sinadi va normalga nisbatan burchak bilan havoga chiqadi. Nurlarning sinish qonuniga asosan:

(1)

Kuzatuvchi uchun shu nur nuqtadan chiqqanday bo`lib ko`rinadi. Shishaning qalinligi:

Bizni miqdor qiziqtiradi. va uchburchaklardan

, va . Yuqoridagilardan yoki



va burchaklar juda kichik bo`lganligi uchun tangenslar nisbatini sinuslar nisbati bilan almashtirish mumkin ya`ni;

(33.1) formuladan foydalanib quyidagini yoza olamiz.

(2)