Лаборатория иши №1: Ишлаб чиқариш хоналарида табиий ёритишни ўлчаш ва ҳисоблаш

3.Табиий ёритиш хисоби

• Хисоблаш аниқ бир ишлаб чиқариш хонаси учун зарур бўлган ёруғлик оқимини аниқлаш билан амалга оширилади:
• (2)
• бу ерда:
• - ён томондан ёритилганда т.ё.к. меьёрий киймати,
• S - хонанинг майдони,
• - хонанинг ўлчамларига боғлик деразанинг ёруғлик характеристикаси,
• τо - ёруғлик ўтказувчанлик коэффициенти,
• ri - ён томондан ёритганда ёруғликнинг қайтишини хисобга олучи коэффициенти.
• Хона учун зарур бўлган табиий ёруғлик оқими аниқлангандан кейин, дераза ва фокуслар сонини қуйидаги формулалар билан топамиз:
• (3)
• бу ерда: bд, hд - битта дераза ёки фонуснинг майдони, м

3. Ишни бажариш тартиби

• 1. Деразадан бошлаб унга қарама-қарши деворга томон белгиланган нуқталарга хонанинг ичкарисида ва ташқарида Ю-116 люксметр асбоби билан табиий ёритилганликни аниқланади. Ўлчов давомида қуйидагиларга қаттиқ эътибор бериш муҳим:
• а) асбобни горизонтал ҳолатда жойлаштириб микроам-перметр стрелкаси нолга турган-турмаганлиги текширилади.
• б) қисқичда кўрсатилган қутбни ҳисобга олган ҳолда фотоэлемент асбобга уланади,
• в) хонанинг ичкарисида деразага якин жойда ва ташқарида табиий ёритилганликни ўлчаш ютгич билан олиб борилади. Ўлчаш давомида кайси насадка қўйилган бўлса, кийматни унда кўрсатилган (10,100,10000) ракамларга кўпайтириш лозим.
• 2. Ўлчаш натижасида олинган барча маълумотлар 1-жадвалга тулғазилади ва (1) формула ёрдамида т.ё.к. аниқланади.
• 3. 1-жадвалга киритилган маълумотларга асосан хонанинг ичкарисидаги ёритилганликнинг ўзгариш графиги (2-расм) қурилади. Бунда абцисса ўқига деразадан ўлчанаётган нуқтагача бўлган масофа (l), ордината ўқига эса - ёритилганлик (Еи) куйилади.

4. Олинган т.ё.к. кийматлари (1-жадвал) ва табиий ёритилган нормалари (илова 1) таққосланади ва хулосалар килинади.

• 4. Олинган т.ё.к. кийматлари (1-жадвал) ва табиий ёритилган нормалари (илова 1) таққосланади ва хулосалар килинади.
• 5. Берилган топширик бўйича (2) ёки (3) формулани ёзамиз ва қуйидагилар аниқланади :
• а) т.ё.к. меьёрий киймати (1-иловадан),
• б) 2-иловадан дераза ёки фонуснинг ёруғлик характеристикалари аниқланади.
• Бунинг учун олдиндан:
• ён томондан ёритилганда L / В ва В / h1, нисбатлар аниқланади,
• бу ерда: L - хонанинг узунлиги, м; В- хонанинг кенглиги (чукурлиги), м;
• h1 - ишчи текислик сатҳидан деразанинг юқори чеккасигача бўлган баландлик (3-расмга қаранг), м;
•  
• h1 = h2 +hg (4)
• бу ерда:
• h2 -ишчи текислик сатҳидан деразанинг пастки чекасигача бўлган баландлик (h =0.2м);
• hg -деразанинг баландлиги (топширик буйича олинади).
• Хисоблаб топилган нисбатлар ёрдамида 2-иловадан ойна ёки фонуснинг ёруғлик характеристикасини топамиз.