Laboratoriya ishi №1 Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash texnika xavfsizlik koidalari

Kationlarning kislota-asosli klassifikatsiyasi

bo‘yicha gruppalarga ajratish

Jadval №1

Gurux	Kationlar	Gurux reagenti	Olinadigan birikma	Gurux xarakteristikasi
1	K^+, Na+, NH4+	Yo‘k		Suvda eruvchan xlorid, sulfat va gidroksidlar.
2	Ag^+, Pb^2+, [Hg2^2+]	2 n HCl eritmasi	AgCl, PbCl2, Hg2Cl2 cho‘kmasi	Xloridlari suvda erimaydi
3	Ba^2+, Sr^2+, Ca^2+	2 n H2SO4 eritmasi	BaSO4, SrSO4, CaSO4 cho‘kmasi	Sulfatlari suv va kislotalarda erimaydi (yoki kam eriydi)
4	Zn^2+, Al^3+, Cr^3+, Sn^2+, Sn^IV, As ^III, As^V	4 n NaOH yoki KOH ni mo‘l mikdori	ZnO2^2-, AlO2^-, CrO2^-, SnO2^2-, SnO3^2-, AsO3^3-, AsO4^3- eritmalari	Gidroksidlari mo‘l mikdor o‘yuvchi ishkor eritmasida eriydi.
5	Mg^2+, Mn^2+, Bi^2+, Fe^2+, Fe^3+, Sb^III, Sb^V,	NH3 ni 25 % li eritmasini mo‘l mikdori	Mg(OH)2, Mn(OH)2, Bi(OH)3, Fe(OH)2, Fe(OH)3, Sb(OH)3, H3SbO4	Gidroksidlari mo‘l mikdor o‘yuvchi ishkor eritmasida erimaydi.
6	Cu^2+, Hg^2+, Cd^2+, Co^2+, Ni^2+	NH3 ni 25 % li eritmasini mo‘l mikdori	[Cu(NH3)4]^2+, [Hg(NH3)4]^2+, [Cd(NH3)4]^2+, [Co(NH3)4]^2+, [Ni(NH3)6]^2+,	Ammiakatlari (gidroksidlari) ammiakni mo‘l mikdor eritmasida eruvchan

Laboratoriya ishi № 2
BIRINCHI GRUPPA KATIONLARINING

SIFAT REAKSIYALARI.
I. Kaliy kationining xususiy reaksiyalari

1. Natriy gidrotartrat bilan o‘tkaziladigan reaksiya.

NaHC₄H₄O₆ kaliy ionlari bilan kaliy gidrotartrat-ok kristall cho‘kmasini xosil kiladi:

KCl + NaHC₄H₄O₆ = KHC₄H₄O₆↓ + NaCl

K⁺ + HC₄H₄O₆^- = KHC₄H₄O₆↓

Kislota va ishkorlarda erishi:

KHC₄H₄O₆ + HCl = H₂C₄H₄O₆ + KCl

KHC₄H₄O₆ + KOH = K₂C₄H₄O₆ + H₂O

KHC₄H₄O₆ + NaOH = KNaC₄H₄O₆ + H₂O

Reaksiyaning bajarilishi: kaliy tuzining 2-3 tomchi eritmasiga shuncha reaktiv ko‘shiladi.

Probirkani sovuk suv okimida sovutib turib shisha tayokcha bilan probirka devorining ichki yuzasi ishkalanib turiladi.

Tekshirilayotgan eritma neytral bo‘lishi lozim, chunki kislotali muxitda kaliy gidrotartrat cho‘kmasi tartrat kislota xosil kilib eriydi, ishkoriy muxitda esa suvda oson eriydigan o‘rta yoki ikkilamchi tuz xosil kiladi.
2. Natriy kobaltonitrit bilan o‘tkaziladigan reaksiya.

Na₃[Co(NO₂)₆] neytral yoki kuchsiz kislotali eritamdan kaliy natriy kobaltonitritni sarik cho‘kma tarzida cho‘ktiradi.

3Na⁺ + [Co(NO₂)₆]^3- + 2KCl = K₂Na[Co(NO₂)₆]↓ + 2NaCl

2K⁺ + Na⁺ + [Co(NO₂)₆]^3- = K₂Na[Co(NO₂)₆]↓

Reaksiyaning bajarilishi kaliy tuzining 2-3 tomchi eritmasiga shuncha reaktiv ko‘shiladi.

Reaksiya seziluvchandir.

3. Alangani bo‘yash reaksiyasi.

Kaliyning uchuvchan tuzlari gorelkaning rangsiz alangasini binafsha rangga kiritadi, natriy esa alangani sarik rangga bo‘yaydi.

Tajribani bajarilishi: SHisha tayokcha kavsharlangan platina yoki nixrom simni avval konsentrlangan xlorid kislotada bir necha marta xo‘llab

tozalanadi va gorelka alangasida alanga bo‘yalmay kolguncha kadar kizdiriladi. Tozalangan sim KCl eritmasiga botiriladi yoki konsentrlangan xlorid kislotada xo‘llab, kaliyning birorta boshka kattik tuziga tegiziladi. So‘ngra avval gorelka alangasining yukori temperaturali kismiga o‘tkaziladi. Gorelka alangasining bo‘yalishi ko‘k oyna orkali kuzatiladi.

Platina yoki nixrom sim bo‘lmasa, oddiy kalamning tozalangan grafit tayokchasidan foydalanish mumkin.

II. Natriy kationining xususiy reaksiyalari.

1. Kaliy digidroantimonat bilan kilinadigan reaksiya.

KH₂SbO₄ natriy ionlari bilan natriy digidroantimonatning ok kristall cho‘kmasini xosil kiladi.

NaCl + KH₂SbO₄ = NaH₂SbO₄↓ + KCl

Na⁺ + H₂SbO₄^- = NaH₂SbO₄↓

Agarda cho‘kma birdaniga tushmasa probirka devorlarini shisha tayokcha bilan ishkalang, shundan keyin ok rangli cho‘kma tushadi.

Bu reaksiyani tubandagi sharoitlarda bajarish kerak;

a) Na⁺ - kationini ochadigan eritma konsentrlangan bo‘lishi kerak;

b) eritma neytral yoki kuchsiz ishkoriy bo‘lishi kerak kislotali sharoit Na⁺ kationini ochishga to‘skinlik kiladi, chunki reaktivning o‘zi kislotali sharoitda ok rangli amorf cho‘kma xosil kiladi.

KH₂SbO₄ + HCl = HSbO₃↓ + KCl + H₂O