L. Mijozning kreditga layoqatliligi tushunchasi

Bu yerda aylanma aktivlarning o‘rtacha qoldig‘i, o‘rtacha xronologik usulda aniqlanadi.
Mijozning moliyaiviy ahvolini xarakterlovchi yana bir muhim ko‘rsatkich – bu ularning o‘z aylanma mablag‘larining haqiqiy mavjudligini tasdiqlovchi ko‘rsatkich hisoblanadi.
O‘z aylanma mablag‘larining mavjudligi ko‘rsatkichi (O‘AyMM) quyidagicha aniqlanadi:
O‘AyMM = o‘z mablag‘lari manbalari – uzoq muddatli aktivlar (110–330-balans qatorlari) qoplanmagan zararlar.
Agar korxonaning asosiy aktivlari o‘z mablag‘lari manbalaridan yuqori bo‘lsa, u holda korxona balansi nolikvid ekanligini ko‘rsatadi. Nolikvid balansga ega bo‘lgan korxonalar bank kreditlaridan foydalanish huquqidan mahrumdirlar.
Korxonalarga kredit berishda uning kreditga layoqatliligini baholashda quyidagi jadvalda keltirilgan ko‘rsatkichlar hisob-kitob qilinishi lozim.
12-jadval

№	Ko‘rsatkichlar		Davrlar
		1 chor.	1/2 yil	9 oy	yil
1.	Qoplash koeffi tsiyenti
2.	Likvidlilik koeffi tsiyenti
3.	Muxtorlik koeffi tsiyenti
4.	O‘z aylanma mablag‘lari mavjudligi dinamikasi
5.	Foydalilik
6.	To‘lanmagan qarzlar bank ssudalari bo‘yicha hisob kitoblar bo‘yicha
7.	Aylanma mablag‘lar aylanishi a) aylanish koeffi tsiyenti b) kunlarda aylanishi

Mijozlar moliyaviy holatini yanada chuqurroq tahlil qilish uchun quyidagi ko‘rsatkichlardan ham foydalanish mumkin.
Mijozning qarz mablag‘lari salmog‘i:
Qarz mablag4lari
Qarz mablag4lari koeffitsiyenti = .
Barcha mablag4lar
O4z mablag4lari
Mijozning o4z mablag4lari salmog4i = .
Barcha mablag4lar
O‘z mablag‘larining aylanuvchanligi koeffi tsiyenti:
O4zlik mablag4lar Realizatsiyadan tushum
= .
aylanuvchanlik koeffitsiyenti O4z mablag4lari
Qarz mablag‘larining aylanuvchanligi ko‘rsatkichi:
Qarz mablag4lar Realizatsiyadan tushum
= .
aylanivchanligi ko4rsatkichi Qarz mablag4lar

Quyidagi tayanch so‘zlarga ta’rif bering

Aylanma aktivlar (mablag‘lar)					O‘z aylanma mablag‘lari
Aylanma aktivlarlarning				Qisqa muddatli
manbalari				majburiyatlar
O‘z mablag‘lari				Qoplash koeffi tsiyenti
Bank krediti				Likvidlilik koeffi tsiyenti
Kreditorlar				Muxtoriylik koeffi tsiyenti
Ishlab chiqarish zaxiralari				Aylanma mablag‘larning
Kreditga layoqatlilik				aylanish koeffi tsiyenti
To‘lovga layoqatlilik				Aylanma mablag‘larning
Likvid mablag‘lar				kunlarda aylanishi

Fоydalanilgan adabiyotlar


Asоsiy adabiyotlar:
1. Abdullaeva Sh.Z., «Bank ishi». O’quv qo’llanma. –T.: Moliya.2003
2. Abdullaeva Sh.Z., «Pul kredit va banklar» O’zbekistоn Respublikasi Bank-mоliya akademiyasi, «Mоliya» nashriyoti,2000 y.
3. Balabanova I.T., “Banki i bankоvskоe delо”, Ucheb posob. Piter, 2003.
4. Kоlesnikоv V.I., «Bankоvskоe delо» Mоskva, 4-izd. «Finansi i statistika», 2002g.
5. Jarkovskaya E.P. «Bankоvskоe delо» Uchebnik.-M.: Omega-L.2004.
6. Lavrushina О.I., «Den’gi, Kredit, Banki» Mоskva, izd. «Finansi i statistika» 2003g.
7. Lavrushina О.I., «Bankоvskоe delо» Mоskva, izd. «Finansi i statistika» 2003g.
8. Korobkova G.G. «Bankоvskоe delо» Uchebnik. -M.: Economist-2004.