Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish
Kirish
1.Iqtisodiyotni tartibga solish to’g’risidagi nazariyalar.
2.Davlat tomonidan tartibga solishning zarurligi va
mohiyati.
3.Iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga solishning usul
va shakllari.
4.O’zbekistonda davlatning iqtisodiyotni tartibga solishi
xususiyatlari.
Xulosa va tahlillar
Kirish
Mavzuning dolzarbligi
– Ushbu mavzu hozirgi kunda O’zbekiston
Respublikasida eng dolzarb mavzulardan biri hisoblanadi va bu mavzu o’z
ichiga narxlarning davlat tomonidan nazorat qilinishi aholini ijtimoiy
himoya qilinishi va boshqa shu kabi ko’plab masalalarni o’z ichiga oladi.
Kurs ishining maqsadi
– Ushbu kurs ishining maqsadi O’zbekiston
Respublikasining iqtisodiyotini yanada rivojlantirish va kelgusi yillarda
mustaqil O’zbekistonning iqtisodiyotini ham rivojlangan davlatlar orasida
ko’rishdan iborat.
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish deganda
–
Jamiyat a’zolarining ehtiyojlarini qondirish darajasini oshirish uchun
cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan yanada samarali
foydalanishni ta’minlovchi, umumiy iqtisodiy muvozanatga erishishga
yo’naltirilgan ,ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil
etish bo’yicha davlatning faoliyati tushuniladi.
O’zbekiston iqtisodiyotini qo’llab quvvatlash va
tashqi xatarlarni yumshatish haqida
Prezident Shavkat Mirziyoyev 20-aprel kungi videoselector O’zbekiston
iqtisodiyotini qo’llab quvvatlash va narx oshishining oldini olish borasida bir
qator toshiriqlar berdi.Bu haqda uning maatbuot kotibi Sherzod Asadov Xabar
qildi.
“Ko’rsatilgan tezkor amaliy yordam sababli bozorlarda go’sht , sut kartoshka ,
tuxum ,guruch narxlari barqarorligi saqlanmoqda. Demak harakat qilsak
albatta natija bo’ladi.”
–dedi davlat rahbari .
Shuningdek videoselektor davomida davlat rahbari hokimlarga murojat qilib
quyidagilarni dedi.
“Birorta hokim va tarmoq rahbarining ish o’rinlarini kamaytirishga ,badlik rejalarini
bajarmaslikka haqqi yo’q.Agar qaysi hokim bu ishlarni qilmasa ,unga nisbatan
qat’iy choralar ko’riladi.”
–deya ogohlantirdi davlat rahbari Shavkat Mirziyoyev.
Iqtisodiyotni tartibga solish haqidagi nazariyalarI –
milliy iqtisodiyotning
samaradorligi ko’p omilli ko’rsatgich bo’lib, bunda samaradorlikning
erishilgan darajasi ko’p jihatdan iqtisodiyotdagi davlat yoki bozor
tizimining tutgan roliga bog’liq bo’lishi mumkin. Chunki ancha yuqori
samaradorlikka,birinchidan, bozorni tartibga solish usullari orqali ;
ikkinchidan, iqtisodiyotni faqatgina yagona markazdan ongli ravishda
markazlashgan boshqarish yo’li bilan;uchinchidan,takror ishlab chiqaqarish
jarayonida davlatning aralashuvi va bozor usullarini birlashtirish orqali
erishiladi.Hozirgi davrda O’zbekiston milliy iqtisodiyoti rivjlanishi uchun
koproq
uchinchi
yo’ldan bormoqda.
Iqtisodiy tafakkur tarixida birinchi marta davlatning iqtisodiyotdagi
roli masalasi A.Smit tomonidan ilmiy asosda ko’rib chiqilgan. Uning
“Xalqlar boyligining tabiati va samaradorligini tadqiq qilish haqida
“(1776-yil) degan kitobida bozor usullari orqali iqtisodiyotni o’zini o’zi
tartibga solishi zarurligi ta’kidlab o’tilgan.
Bu qanday bo’ladi degan savol tug’ilishi tabiiy
,A.Smitning fikricha
xususiy Tovar ishlab chiqaruvchilar bozori davlat nazoratidan to’liq
ozod bo’lishi zarur.Ana shundagina iste’mollchilar talabiga mos
ravishda ishlab chiqarishni tashkil qilish imkoni mavjud bo’ladi.Bunda
bozor vositasida tartibga solish ,har qanday chetdan aralashuvsiz
butun jamiyat manfaatlari uchun harakat qilishga majbur bo’ladi.
Quyidagi suratda O’zbekistin Respublikasida “Aholini ijtimoiy himoya qilish “
tashkilotlari ko’rsatilgan.
Iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga solishning
asosiy maqsadi
iqtisodiy
va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash ,mavjud tuzumni mamlakat ichida va
xalqaro maydonda mustahkamlash hamda uni o’zgatirib turuvchi sharoitga
moslashtirish hisoblanadi.
Bu asosiy maqsaddan bir qator aniq maqsadlar kelib chiqadi.Ular jumlasiga
iqtisodiy siklni barqarorlashtirish, milliy xo’jaliklarning tarmoq va mintaqaviy
tuzilishini takomillashtirish,atrof-muhit hollatini yaxshilash kabilarni kiritish
mumkin.
Bozor xo’jaligi sharoitida davlatning iqtisodiy vazifalari asosan,bozor
tizimining amal qilishini yengillashtirish va himoya qilish maqsadiga ega
bo’ladi.Bu sohadagi
davlatning iqtisodiy vazifalaridan
quyidagi ikki turini
ajratish mumkin.
1.Bozor tizimining samarali amal qilishga imkon tug’diruvchi huquqiy
asos va ijtimoiy muhitni ta’minlash;
2.Raqobatni himoya qilish;
Davlat tomonidan ijtimoiy muhitni ta’minlash o’z ichiga ichki tartibni
saqlash,
Mahsulot sifati va og’irligini o’lchash standartlarini belgilash, tovor va
xizmarlar ayriboshlashni yengillashtirish uchun milliy pul tizimini
muomilaga kiritish kabilarni oladi.
Davlatning milliy iqtisodiyotni tartibga solishda bir qator usullardan
foydalaniladi.Bu usullarni umumlashtirib quyidagicha guruhlash mumkin:
-bevosita ta’sir qilish usullari ;
-bilvosita ta’sir qilish usullari;
-tashqi iqtisodiy usullar;
Markazdan boshqarish tartibi ustun bo’lgan mamlakatlarda davlatning
iqtisodiy jarayonlarga aralashuvida bevosita ta’sir qilish usullari ustun bo’lsa,
Bozor iqtisodiyoti esa,birinchi navbatda iqtisodiy jarayonlarni bilvosita
tartibga solish bilan bog’liq.
Xulosalar:
Ma’muriy buyruqbozlikka asoslangan tizimdan bozor iqtisodiyotiga o’tish
sharoitida davlatning milliy iqtisodiyitga bozor vositasida o’zini-o’zi tartubga
solish orqali bajarish mumkin bo’lmagan yoki samarali ravishda amalga oshirib
bo’lmaydigan vazifalarni o’z zimmasiga olashi;bozor xususiy tavsifi keltirib
chiqaruvchi salbiy oqibatlarni Bartaraf etish zarurligi;iste’mollchilarning
manfaatlarini himoyalash; bozorning tabiatidan kelib chiqadigan ayrim
hollarni yengillashtirish ;jumladan aholinig kam ta’minlanga qatlamining
turmush darajasi haqida g’amxo’rlik qilish;bepul bilim berish ,tibbiy xizmat
ko’rsatish va shu kabilarni o’z ichiga olishi;hozirgi sharoitda barqaror ,izchil
iqtisodiy o’sishni rag’batlantirish vazifasini ham o’z zimmasiga olishi orqali
izohlanadi.
E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |