L gece romaninda

(

Güntekin,2011:68) 

 

Şahin Efendi, açık düşünmekten ve açık konuşmaktan bahseder. Muğlak bir dil kullan-

manın birçok gerçeğin anlaşılmasını engellediğinden bahseder. Şahin Efendi softaların olduğu 

kadar  muğlak  lisanın  da  düşmanıdır: 

“  O  azametli  lügatların,  birbiri  içine  geçmiş  alimlerin 

ardında  ne  hakikatların  kaynayıp  gittiğini  gördüm.  İnsan  açık  düşünmeli,  açık  söyleme-

li.”

(

Güntekin, 2011:49)

 

 

Şahin Efendi kendi inançsızlığının oluşturduğu boşluğu yeni bir inançla doldurur. Ken-

disi  gibi  düşünen,  hisseden,  davranan  bir  toplum  hayali  kurar.  Böyle  bir  toplumun  inşası  için 

okullarda yetiştireceği çocuklar onun "dilini konuşmaya", onun bayrağını dalgalandırmaya de-

vam ettiği sürece Şahin Efendi de yaşayacaktır. Şahin Efendi dilinin yaşamasını, duygularının 

hakikat haline gelmesini kendine yeni bir inanç olarak seçer. Böylece yok olup gitme ve dünya-

daki gayretlerinin boşa gitme duygusundan da kurtulmuş olur.  

 

Eserde, Şahin Efendiye yeni bir inanç ve motivasyon sistemi icat edilirken dil ve bayrak 

motiflerinin üzerinde durulur. Bunlar da milliyetçilik ilkesinin argümanlarıdır.  

 

SONUÇ 

 

Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle başlayan dönemde rejimin yerleşmesi, ilke ve inkılapla-

rın halka anlatılmasında sanat bir propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Bu amaçla yönetimin 

desteğiyle  oluşturulan  kanonik  yapı  içerisinde  yer  alan  Reşat  Nuri,    “Yeşil  Gece”de,    roman 

anlayışının  temelini  oluşturan “merhamet  ve  sevgi”  temalı  insancıl  bakış açısının  dışında  kal-

mış, daha çok dönem ideolojisine hitap etme amacı gütmüştür.  

 

Romanda Atatürk ilkelerinin ve 1926’dan 1934’e kadar gerçekleştirilen inkılâp hareket-

lerinin  açık  propagandası  yapılmış,  bu  propaganda  için  başta  İslamiyet  ve  din  eğitimi  yapan 

bütün kurumlar eleştirilmiştir. Romanda  din; geri kalmanın, eskiyip körelmenin, yıkılıp bozul-

manın temel amili olarak gösterilmiştir.  

 

Eserde,  cumhuriyetçilik  ilkesinin  önemli  bir  uygulaması  olan  saltanatın  kaldırılması, 

Ankara'nın başkent olması; laikliğin temelini oluşturan Tevhid-i Tedrisat Kanunu, medreselerin 

kaldırılması, tekke ve zaviyelerin kapatılması, şapka kanunu, medenî kanun üzerinde durulmuş, 

bunların propogandası yapılırken “softa” tabiriyle bütün din adamları cahil, vatan haini, hilekâr, 

yalancı, namussuz, çıkarcı ve yenilik düşmanı olarak gösterilmiştir.  

 

Yazar, ortaya koyduğu tezi desteklemek amacıyla ideal bir münevver tipi olarak kurgu-

ladığı  öğretmen  modeli  inşa  ederek  eserin  merkezine  yerleştirmiştir.  Tek  inancı  “Kemalizm” 

---