Kvant tehnologiyalari

KATTA HAJMLI MAMUMOTLAR BILAN ISHLASH BIG DATE

• Yangi texnologiyalar, qurilmalar va aloqa vositalarining tezkor rivojlanishi, ijtimoiy tarmoqlarning keng miqyosda yoyilishi ta’sirida insoniyat tarafidan ishlab chiqilayotgan ma’lumotlar miqdori keskin tarzda oshib bormoqda. Insoniyat yaralgan vaqtdan 2003-yilgacha to‘plangan ma’lumotlar 5 milliard gigabayt miqdoriga teng deb hisoblanadi va bu ma’lumotlar diskka yozilgan holatda butun bir futbol maydonini egallashi mumkin bo‘ladi.

. «Katta hajmli ma’lumotlar» tushunchasi katta o‘lchamdagi ishlarni bajara oladigan operatorlarga nisbatan ishlatiladi. Bu asrlar davomida o‘rnatilgan tartibni o‘zgartirib yuboradi va bizning fundamental bilimlarimizni, qaror qabul qilishni shubha ostiga qo‘yadi. Haqiqiy evolyutsiya bu ma’lumotlarni chiqarib beradigan kompyuterlarda emas, balki, ma’lumotlarning o‘zlarida va biz ularni to‘g‘ri qo‘llay olishimizdadir. Google bir kunda bir petabaytdan ortiq ma’lumotlarni qayta ishlaydi. Ushbu ko‘rsatkich AQSH kongressi kutubxonasida nashr qilinadigan materiallardan 100 barobar ko‘proq. Atiga 10 yil avval mavjud bo‘lmagan kom­paniya — Facebook, soatiga 10 milliondan ortiq yangi rasmlar joylanishi bilan faxrlanishi mumkin. 800 millionta Googlening YouTube xizmati foydalanuvchilari oyiga har soniyada bir soatdan ko‘p videolar joylashtiradi.

Katta ma'lumotlarning eng katta muammosi - uni qayta ishlashning narxi. Bunga qimmatbaho uskunalar ham, katta miqdordagi ma'lumotlarni boshqarishga qodir bo'lgan malakali mutaxassislarning ish haqi xarajatlari ham kirishi mumkin. Shubhasiz, ma'lumotlar miqdori oshib borishi bilan minimal ish faoliyatini yo'qotmaslik uchun asbob-uskunalarni muntazam yangilab turish kerak.

Ikkinchi muammo yana qayta ishlanishi kerak bo'lgan ma'lumotlarning katta miqdori bilan bog'liq. Agar, masalan, tadqiqot 2-3 emas, balki ko'p sonli natijalarni beradigan bo'lsa, ob'ektiv bo'lib qolish va ma'lumotlarning umumiy oqimidan har qanday hodisaning holatiga real ta'sir ko'rsatadigan narsalarni tanlash juda qiyin.

Katta ma'lumotlarning maxfiyligi muammosi. Ko'pgina mijozlarga xizmat ko'rsatuvchi provayderlar onlayn ma'lumotlardan foydalanishga o'tishda kiber jinoyatchilar uchun navbatdagi maqsadga aylanish juda oson. Hatto hech qanday onlayn tranzaktsiyalarsiz shaxsiy ma'lumotlarning oddiy saqlanishi ham bulutli saqlash mijozlari uchun nomaqbul oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Bizni o‘rab turgan ma’lumotlar haqiqiy hajmining jadalli­gini, o‘sishini hisoblashni ko‘p odamlar baholashga harakat qilishgan. Har xil narsalarni hisoblashgani uchun, ular har xil muvaffaqqiyatlarga erishishdi. Eng to‘liq tadqiqotni Annenberg nomidagi Janubiy Kaliforniya universiteti qoshidagi kommunikatsiyaga ixtisoslashgan maktabdan Martin Gilbert olib bordi. U hamma ishlab chiqilgan, saqlangan, yuborilgan narsalarni hisoblashga harakat qildi. Bu faqat kitoblar, rasmlar, elektron xatlar, raqamli musiqa va videolar emas, balki video o‘yinlar, qo‘ng‘iroqlar va avtomobil navi­gatsion tizimlari hamdir. Undan tashqari u ommaviy axborot vositalari, televideniya va radioning auditoriya kattaliklarini ham hisobga olgan. Uning hisoblariga ko‘ra, 2007-yilda qariyb, 2,25 zettabayt ma’lumot yuborilgan va saqlangan. Bu ko‘rsatkich 20 yil avvalgisidan (435 ekzabayt) 5 barobar ko‘proq.