Kvant soni va elektron orbitalar

Molekulalarning geometrik tuzilishini aniqlash

Molekulalarning geometrik tuzilishi, shuningdek AB n tarkibidagi kationlar va anionlar Gillespie usulidan foydalanish mumkin. Ushbu usul valent juftlik elektronlariga asoslangan. Geometrik tuzilishga nafaqat kimyoviy bog'lanishning shakllanishida ishtirok etadigan elektronlar, balki ulashilmagan elektron juftlari ham ta'sir qiladi. Gillespie usulidagi har bir bo'linmagan elektronlar juftligi E, markaziy atom A, ligand B deb belgilanadi.

Agar yolg'iz elektron juftlari bo'lmasa, u holda molekulalarning tarkibi AB 2 (molekulaning chiziqli tuzilishi), AB 3 (tekis uchburchakning tuzilishi), AB4 (tetraedral struktura), AB 5 (trigonal bipiramidaning tuzilishi) va AB 6 (oktaedrali struktura) bo'lishi mumkin. Agar ligand o'rniga taqsimlanmagan elektron juft paydo bo'lsa, hosilalarni asosiy tuzilmalardan olish mumkin. Masalan: AB 3 E (piramidal tuzilish), AB 2 E 2 (molekulaning burchak tuzilishi).

Molekulaning geometrik tuzilishini (tuzilishini) aniqlash uchun zarrachaning tarkibini aniqlash kerak, buning uchun yakka elektron juftlar soni (NEP) hisoblanadi:

NEP \u003d (valentli elektronlarning umumiy soni - ligandlar bilan bog'lanish hosil bo'lgan elektronlar soni) / 2

A dan 1 elektron H, Cl, Br, I, F, 2 elektronlari bilan aloqaga, markaziy atomdan esa 3 elektron N ga bog'lanadi.

BCl 3 molekulasining misolini ko'rib chiqing. Markaziy atom - B.

5 B 1s 2 2s 2 2p 1 NEP \u003d (3-3) / 2 \u003d 0, shuning uchun yagona elektron juftlari yo'q va molekula AB 3 tuzilishiga ega - tekis uchburchak.

Turli xil kompozitsiyalar molekulalarining geometrik tuzilishi to'g'risidagi ma'lumotlar jadvalda keltirilgan. 

XULOSA

1.Ilmiy va metodik adabiyotlardan kimyo o’qitish metodlariga oid ishlar chuqur tahlil qilib chiqildi.«Davriy qonun va elementlar davriy sistemasi» mavzularini tarixiy va muammoli yondoshuv asosida o’qitish eng samarali,ta’limiy nuqtai nazardan foydalanishga qulay degan xulosaga kelindi.

2. Umumiy o’rta ta’lim maktablarida «Davriy qonun va elementlar davriy sistemasi»mavzularini o’qitishda an’anaviy ta’lim usullarini zamonaviy pedagogik texnologiyalar bilan yug’unlashtirishga asoslangan darslardan foydalanish orqali yuqori pedagogik samaraga erishish mukinligi aniqlandi.

3.Maktab kimyo kursinining «Davriy qonun va elementlar davriy sistemasi»mavzulari bo’yicha muammoli o’qitishga asoslangan umumlashtiruvchi darslar, o’quvchilarning fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishga,mustaqil o’quv-bilish faoliyatini kuchaytirishga yordam beradi.

4. O’quvchilarning kimyoga bo’lgan qiziqishlarini oshirishga mo’ljallangan mavzuga oid noan’anaviy darslarning senariylarini ishlab chiqildi.

5.Mavzuga oid taklif qilinayotgan kimyo kechalari, o’quvchilarning sinfdan tashqari mashg’ulotlardagi o’quv faoliyatini samarali tashkil qilishga imkoniyat yaratadi.

6. Taklif qilinayotgan ushbu metodik tavsiyalarning amaliy ahamiyati juda katta bo’lib, ungan uzluksiz ta’limning barcha sohalarida ishlayotgan kimyo fani o’qituvchilari o’z faoliyatida foydalanishlari mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Raymond Chang. General Chemistry: The Essential Concepts. 5 edition, England 2013. 313-340- betlar.

2. Парпиев Н.А., Раҳимов Ҳ.Р., Муфтахов А.Г. Анорганик кимё назарий асослари. Т.: Ўзбекистон. 2000. 179-186 бетлар.

3. Toshpulatov Yu.T., Raxmatullayev N.G. Anorganik kimyo (nazariy asoslari). T.: TDPU. 2005. 92-94-betlar.

4. Аҳмеров Қ., Жалилов А., Сайфутдинов Р. Умумий ва анорганик кимё. Т.: Ўзбекистон. 2003. 134-138 бетлар.