Кууат жора курсабой docx

II. 2.Oyaniw da’wiri kartografiyasi

A’dette  barliq  geografiyaliq  ashiliwlar  da’wiri Kolumb  ha’m  Magellannin’

atlari menen baylanisli esaplanadi. Partugaliyaliq shahzada Enriktin’ say ha’reketleri

menen Evropanin’ batis noqati Sant-Visenteda kosmografiya mektebi jaratilg’an,  ol

jerde  astronomiyaliq  observatoriya  sho’lkemlestirilip,  partugaliyali  kemeshilerdi

a’sbap  anjamlar  menen  ta’minlep  turg’an.  Na’tiyjede  Afrika  jag’aliqlarina

ekspediciyalar  sho’lkemlestirilip,  Hindistang’a  bariw  jollari  aniqlang’an,  1487-jili

Vasko  da  Gamma  Hindistang’a  ten’iz  jolin  ashti. Sol  mu’nasa’bet  penen  Birma,

Qitay, Yaponiya, Indoneziyag’a jol ashildi. 1492-jili bolsa Kuba ha’m San-salvador

atawlari  ashildi.    Sol  da’wir  kartografiyasinin’

rawajlaniwinda  Magellan

ekspediciyasinin’ orni girewli boldi.

Jan’a  jerlerdin’

ashiliwi

menen  sawda-satiq  rawajlang’an.  Na’tiyjede

kartografiyaliq  jumislardi  alip  bariw  ushin  imkaniyatlar  jaratilg’an.  Sol  waqitta

Antverpen qalasi dunyanin’ sawda orayi boliw menen bir qatarda,  kartografiyaliq

jumislar rawajlang’an ma’kann bolip ta esaplang’an.  Orta a’sirlerde paydalanilg’an

kompas  kartalardin’ orninda  bir  qansha  anig’iraq  bolg’an  ten’iz  kartalari  payda

bolip,  Jerdin’ shar  ta’rizliligin  esapqa  aliwshi  proekciyalarda    du’zilgen  ten’iz

kartalarinan  paydalanilg’an.  Sol  da’wirde  jasag’an  Martin  Bexaym    1492-jilda

globus  jasap sonnan paydalang’an.