Kutubxonasi



Download 1,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet285/318
Sana13.04.2022
Hajmi1,14 Mb.
#548052
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   318
Bog'liq
2 5456458763600920924

www.ziyouz.com kutubxonasi 
285
Xo‘ja Kalonbek e’tirozga so‘z topolmay tasdiq ma’nosida bosh irg‘adi va dasturxonda 
turgan limu sharbatiga qo‘l cho‘zdi. 
Ular Dehlaviy haqida ilgari ham ko‘p so‘zlashgan edilar. Laxo‘r, Dehli va Agrada 
Dehlaviyning hind tilida bitgan qo‘shiqlarini musulmonlar ham, otashparast va 
budparastlar ham to‘yu tomoshalarda kuylab yurganlarining guvohi bo‘ldilar. Dehlaviy 
Boburdan ikki yuz yil oldin o‘tgan bo‘lsa ham uning g‘azallari, kuylari, qo‘shiqlari xuddi 
bugun bitilganday yangi va ta’sirli edi. Bobur Dehlaviyning Hindistondagi barcha ellarni 
ahillikka da’vat etib ketganini, agar bu mamlakat dinu millat nizolaridan baland tursa va 
tarix maydoniga yakdilu yaktan bo‘lib chiqsa, jahonning eng ulug‘ qit’asiga aylanishi 
mumkinligini ayta boshladi. 
Boburning bu gaplarni aytishdan maqsadi — Xo‘ja Kalonbekni Hindistonda olib qolish 
edi. Lekin Xo‘ja Kalonbek do‘stlari davrasida chog‘ir ichib o‘ltirganda: «Shu bu yil 
Hinddan ketmasam yuzim qora bo‘lsin!» — deb qasam ichgan edi. Endi u qasamxo‘r 
bo‘lib qolmaslik uchun ham Hindistondan ketishga intilmoqda edi. U Boburning nutqi va 
mantiqi juda zo‘rligini yaxshi bilar, Bobur keltirgan kuchli dalillarga jim turib quloq solar, 
lekin e’tiroz uchun qulay payt poylar edi. 
— Hindning qadimiy madaniyatini Beruniy qanchalik ulug‘lab yozganini bilursiz, — 
so‘zida davom etdi Bobur. — Bu elda iste’dodu salohiyat konlari hozir ham beadad. 
Faqat inqirozli davrlar bu konlarni berkitib ketmishdir. Biz bu konlarni qaytadan 
ochmog‘imiz mumkin. Hunarmandlar behisob. «Ish topib bersangiz qilg‘aymen», deb 
muntazir turgan qurur-qurur* zahmatkashi bor. Xazinalarini o‘zingiz ko‘rdingiz. Aholisiyu 
boyligining ulkanligini yana shundan bilsa bo‘lurki, bizda yo‘q raqamlar bularda bor. Yuz 
qurur — bir arb*. Yuz arbni qarb derlar. Yuz qarbni nil* derlar. Yuz nil — padam*. 
Birgina Dehli viloyatidan har yili davlat xazinasiga tushadigan daromad uch qururu 
oltmish to‘qqiz laku ellik ming tangadan ortiq. Bunday viloyatlar Hindistonda ozmi? Siz 
shu viloyatlardan qaysi birini ma’qul ko‘rsangiz, shunisini beraylik. 
— Hazratim, menga G‘aznini inoyat qilsangiz, marhamatingizdan umrbod minnatdor 
bo‘lur edim. 
— Yana G‘azni deysiz-a! G‘aznida nechog‘lik tangdastlik bilan kun kechirganlarimiz 
esingizdan chiqdimi? Mahmud G‘aznaviyning buzilgan bandini tiklaymiz deb, uddasidan 
chiqolmagan edik. Odam topsak, mablag‘ topilmas edi, mablag‘ topsak, yana biron 
narsa yetishmas edi. Bu yerda hammasi bor. Kuchu qudrat ummonday cheksiz! 
— Lekin bu ummon mendek... musofirni nom-nishon qoldirmay yutib yuborishidan 
qo‘rqamen! 
Xo‘ja Kalon «mendek musofirni» deb faqat o‘zi haqida gapirayotganday ko‘rinsa ham 
aslida u Bobur bilan kelgan barcha vatandoshlarini nazarda tutmoqda edi. «Bu ulkan 
mamlakatga bir urvoq ham bo‘lolmaymiz, katta xalqqa aralashib yo‘q bo‘lib ketamiz, 
undan ko‘ra oladigan o‘ljamizni olib, shimolga tezroq qaytib ketaylik», deb yurgan beklar 
yolg‘iz Xo‘ja Kalon emas edi. Bobur shuni o‘yladi-yu: 
— Maqsad nom-nishon qoldirish bo‘lsa, — dedi,— odam shu maqsadga o‘zini fido qila 
bilishi kerakmi yo‘qmi? Biz o‘rgangan salqin bog‘lar, ravon ariqlar bu yerda yo‘q. Uzum 
yo‘q, qovun yo‘q, yax yo‘q. Yaxshi ot yo‘q. Sulton Ibrohimdek podshoning saroyida 
shamu shamdon ishlatilmas ekan. Yuz-ikki yuz charog‘bon davtiylar tirik shamdon bo‘lib 
xizmat qilar ekanlar. Chap iliklariga sepoya bor chirog‘ni tutib, o‘ng iliklariga yog‘ 
solingan kaduni ko‘tarib, ulug‘lariga chirog‘ kerak bo‘lganda o‘trularida shamdonga 
o‘xshab turar ekanlar... Men buyurdimkim, hunarmandlarga bizning shamdonlaru 
qandillarni ko‘rsatib, shundaylarini yasatsinlar. Bir oy o‘tmay saroyga yetgulik shamdonu 
qandil tayyorlandi. Shamgarlik ham joriy etildi. Tok ektirdim, nasib qilsa hind uzumini 
ham yermiz. Bugun ko‘rib kelgan bog‘imizning o‘rni qanchalik besafo yerlar bo‘lganini 


Yulduzli tunlar (roman). Pirimqul Qodirov 

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   318




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish