Kutubxona-axborot faoliyati marketingi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI


QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI

KUTUBXONA-AXBOROT FAOLIYATI MARKETINGI


FANIDAN MA’RUZALAR


Qarshi -2021 yil

1-MAVZU: KIRISH: AXBOROT-KUTUBXONA FAOLIYATI MARKETINGI FANINING OBYEKTI VA PREDMETI, MAQSAD VA VAZIFALARI VA MAZMUNI.

Axborot- kutubxona tizimi- mutlaqo yangi zamonaviy axborot texnologiyalari vositasida ishlash tizimidir. Uning asosiy vazifasi – avtomatlashtirilgan ish joyini yaratish, kitobxon talablarini qondirishdan iborat. Bu haqda 2006 yil 20 iyunda O‘zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning “Respublika aholisini axborot-kutubxona bilan ta'minlashni tashkil etish to‘g‘risida”gi Qarorida mukammal yoritib berilgan. Qarorda zamon talablaridan kelib chiqqan holda zamonaviy axborot tenxologiyalari vositasida kutubxonachilik ishini takomllashtirish, axborot-kutubxona xizmati ko‘osatishni avtomatlashtirish, an'anviy kutubxonachilik xizmatidan avtomatlashtirilgan xizmatga o‘tish, o‘zlarining elenktron resusrlarini tayyorlash vazifsai belgilab berildi.Kutubxonada mavjud boshqaruv tizimlarini isloh qilish, axborot va reklama xizmatlarini tashkil etish, kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlashni talab etadi. Ayniqsa, marketing va menejment bilimlarini chuqur egallagan mutaxassislargina kutubxonani boshqara oladilar. Zamon talabi shu. Har bir rahbar boshqa sohadagi kabi kutubxonachilik ishida ham har tomonlama bilimga, qobiliyatga va boshqarish san'atiga ega bo‘lishi shart.

Marketing- inglizcha so‘zdan olingan bo‘lib, bozor, sotish degan ma'noni anglatadi, kitobxon ehtiyojlarini imkoni boricha to‘laroq qondirish maqsadida kitobxonlarni asosli o‘rganish va oldindan ularning bilim darajasini baholash hamda qanday kitob tavsiya etishni bilish tizimi kutubxonada kitobxon bilan ishlashning negizidir. Unga nashriyotlardan chiqayotgan kitoblarni o‘rganish, ishni rejalashtirish, kitobxon talablariga ko‘ra kitoblarni va boshqa bosma mahsulotlarni kutubxonalarga tarqatish, kitoblar savdosiga bog‘liq tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish, ishlab chiqaruvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi har tomonlama aloqani tashkil etish, targ‘ib qilish, reklama vazifalari kiradi.
Marketing menejment bilan uzviy bog‘liq. U boshqaruvga doir muhim qarorlarni qabul qilish, ishlab chiqarish imkoniyatlariga emas, balki kitobxonning kitobga bo‘lgan talabiga, bilim darajasiga aosslanadi. Bu kutubxona ishini boshqaruvchi rahbarlardan katta bilim va zakovatni talab etadi. Hozirgi axborot oqimi kuchli rivojlangan davrda kutubxonalarda yangicha fikrlaydigan, tashabbuskor, tadbirkor va tashkilotchi kishilar faoliyati talab etiladi. Kutubxona menejeri ishlab chiqarish sharoitining turli jarayonlarida nafaqat menejment sohasida nazariy bilimlarni bilishi, balki amaliyotda uni tatbiq eta bilishi, boshqarishda to‘g‘ri va izchil qarorlarni qabul qila olishi kerak. Ayniqsa, kutubxona menejmenti rahbarlik, tashkilotchilik, tadbirkorlik, qo‘yilgan masalani hal etishga mehnat jamoasini safarbar eta olish, o‘z qo‘l ostidagilarning imkoniyati, ruhiyati, qiziqqonligini payqay olish qobiliyati ham bo‘lishi kerak.
Kutubxonachi qanday qilib menejer bo‘lishi mumkin? Kutubxonachi bilan menejerning farqi nimada? Kutubxonachi-haqiqiy menejer bo‘lishi uchun u qanday bilimga, kuch quvvatga ega bo‘lmog‘i kerak ekan? Kutubxonachi va menejer lavozimlaridagi mutanosiblik nimada? Qanday kutubxonachini haqiqiy menejer deyish mumkin ? Kutubxonachini menejer desak, undagi mahorat va san'atning sir-asrorlarini o‘rganishga yordam beruvchi darslik bormi?
O‘ylaymizki, ushbu darslik sizga kutubxonachining menejer sifatida qanday mutaxassis bo‘lishi lozimligini o‘rganishingizda qo‘l keladi.

Axborot-kutubxona muassasalarining faoliyati ijtimoiy tarmoqlarda yoritilishi: zarurat yoki zamon talabi

I.Muqaddima
Jahon maydonida jadal sur’at bilan rivojlanayotgan texnologiyalar davrida mustaqil O‘zbekiston zaminida ham davr taqozosiga aylangan taraqqiyot jarayoni keng quloch yoymoqda. Mamlakatimizda yurboshimiz- Sh. M. Mirziyoyev rahnamoligida har bir sohaning og‘riqli nuqtalari o‘rganilib zamon talablari darajasida isloh qilinmoqda. Ushbu islohatlar va davlat siyosati darajasidagi o‘zgarishlarning barchasi mehnatkash xalqimiz, farzandlarimiz va kelajak avlodning komil inson bo‘lib kamol topishiga qaratilganligi hech kimga sir emas.
Xalq ta’limi tizimi tarkibidagi barcha sohalar ham davr va zamon taqozasiga ko‘ra yangilanish sari odimlashi davom etmoqda. Xususan, ma’rifat o‘chog‘i bo‘lmish axborot-kutubxona muassasalari ham bundan mustasno emas. Fikrimizning isboti tariqasida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan imzolangan «Axborot-kutubxona to‘g‘risida»gi Qonun, “Respublika aholisini axborot-kutubxona bilan ta’minlash to‘g‘risida”gi PQ 381-sonli Qaror, “Axborot-kutubxona jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish” bo‘yicha 2011 yil 23 fevraldagi PQ -1487-sonli Qaror hamda elektron kutubxona Nizomi to‘g‘risidagi 198-sonli Qaror hamda 2017 yilning 13 sentabrida imzolangan “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida”gi 3271-sonli hamda 2019 yil 7 iyundagi “O‘zbekiston Respublikasi aholisiga axborot-kutubxona xizmati ko‘rsatishni yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi 4354-sonli qarorlarni misol keltirishimiz mumkin. Mazkur konseptual ma’ruzaning asosiy maqsadi tuman axborot-kutubxona markazi va boshqa kutubxona xodimlarini yangicha zamonaviy usullardan xabardor qilish, axborot-kutubxona markazlariga aholi, ayniqsa o‘quvchi-yoshlarda kitobxonlik madaniyatini shakllantirish, axborot-kutubxona markazlari, ta’lim muassasalari kutubxona xodimlarining ijodiy izlanishlarini yanada oshirishdan iboratdir.
Ma’ruzaning vazifasi axborot-kutubxona markazlarida, umumta’lim muassasalari kutubxonalarida o‘quvchi-yoshlarni, aholini ko‘proq jalb qilishda kutubxonachilarga qo‘shimcha uslubiy qo‘llanma sifatida xizmat qilishdan iborat. Bundan tashqari mazkur ma’ruzadan foydalanib AKM xodimi yoki maktab kutubxonachisi o‘z ustida ishlash malakasini oshirish, kitobxonlar bilan ishlash saviyasini boyitish usullarini qo‘lga kiritishi hamda axborot-kutubxonaning bugungi kundagi ijtimoiy tarmoqlardagi o‘rnini bilishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlar orqali o‘quvchilarda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirishning ayrim omillari va uslublari ko‘rsatib o‘tilishi bilan bir qatorda markaziy osiyo va yevropa mamlakatlari tajribalaridan ham misollar keltirilgan.
II. Ijtioiy tarmoqlarda axborot-kutubxona xizmatlari va o‘quvchilar o‘rtasida kitobxonlikni rivojlantirish omillari
“ Kitobxonlik madaniyati” tushunchasi keyingi yillarda “axborot olish madaniyati” iborasining tarkibiy qismiga aylanib qolgani ma’lum holat. Chunki bugungi zamonaviy axborot texnalogiyalarining ildam rivojlanayotgan davrida axborot olishning turli zamonaviy yo‘llari vujudga kelib, o‘quvchi (axborot oluvchi) texnik vositalardan kam vaqt sarflab o‘ziga kerakli ma’lumotlarni egallashni afzal biladi. Albatta zamon bilan hamqadam yurish yaxshi ammo, texnik axborotlarning sifat va savyasi ota-bobolarimizdan meros qolgan, tabiatning barcha sharoitlariga (elektr yo‘qligida, kecha kunduzda, safarda, tog‘larda, texnik rivojlanish yo‘q joylarda) beminnat xizmat qiluvchi qog‘ozli kitoblarga tenglasha olmasligi ayni haqiqatdir.
O‘quvchilarda kitobxonlik madaniyatini shakllantirish, ularda kitob bilan munosabatda bo‘lish, do‘stlashish xususiyatini rivojlantirish uchun avvalo kutubxonachi o‘quvchi, fan o‘qituvchisi, sinf rahbari, ota-ona, jamoat tashkilotlari hamkorligini va uzviy bog‘liqligini jonlantirishi lozim. Ushbu hamkorlikning ayrim afzalliklari haqida biroz mukammmalroq to‘xtalib o‘tsak maqsadga muvofiq bo‘lardi.
1.Hamkorlik uslubi
Axborot-kutubxona markazi xodimi kutubxona a’zolarida kitob o‘qish madaniyatini shaklantirishda xizmat ko‘rsatish sifati, muomala madaniyati, o‘quv fanlari o‘qituvchilari, sinf rahbarlar, kutubxonachi va ota-onalarning birgalikdagi hamkorligi samarali natija beradi. Buning uchun AKM xodimi ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi orqali sinfdan tashqari o‘qish darslariga o‘qiladigan kitoblar ro‘yxati berishi va o‘sha kitoblarning qay darajada o‘qilganligini nazorat qilib borishi maqsadga muvofiqdir. Bundan tashqari boshlang‘ich sinflar dasturida o‘qish tezligi meyorlari ko‘rsatib o‘tilagan bo‘lib sinf rahbarlar nafaqat ko‘p so‘z o‘qitishga, balki so‘zlar ma’nosini idrok qilib, ongli ravishda o‘qilishiga ham e’tibor berishlariga erishishi lozim. Kutubxonachi o‘z navbatida o‘quvchi kitobni qaytarayotgan vaqtida olingan kitobning mazmuni uning avtori kimligi, qachon, qayyerda, chop etilganligi to‘g‘risida qisqa muloqotlar o‘tkazishi maqsadga qaratilgan yo‘llardan biridir. Bu jarayonning uzviyligini ta’minlashda ota-onalarning ham o‘rni bor. Ota-ona farzandidan o‘qigan kitobi nima haqida ekanligini, agar she’riy kitob bo‘lsa, yod olgan bironta she’rini aytib berishini so‘rashsa bolasi kitobdan nimalar olganligini guvohi bo‘lishadi.
Dono halqimizda “Qush uyasida ko‘rganini qiladi” degan maqol zamirida tom ma’no mujassam. Kitobxonlik madaniyati ota-onada rivojlangan bo‘lsa ular farzandlarga ibrat namunasi va norasmiy ustozga aylanishadi.
Axborot-kutubxona markazi, maktab kutubxonasining bundan tashqari Yoshlar ittifoqi tuman kengashi, MFY organlari, maktabdan tashqari (MTM, BMSM, BO‘SM) UZtelekom kompaniyasi va davlat ta’lim muassasalari, tumanlar, viloyatlar va xalqaro hamkorlik qilish imkoniyatlari ham mavjud. Agar markaz kutubxonachisi mazkur imkoniyatlardan o‘zining ish jarayonida unumli foydalansa kutubxonaning ish samaradorligi, kitobxonlik madaniyatining shakllanish jarayonining tezlashishiga sabab bo‘ladi. Masalan, agar kutubxona rejasida nazarda tutilgan ommaviy - madaniy tadbirlar bolalar musiqa va san’at maktabi hamkorligida o‘tkazilsa zamonaviy va ko‘rkam binoda, musiqa asboblaridan foydalangan holda, mutaxasssis kadrlar yordamida tadbirning muammosiz o‘tishi ta’minlanadi. Mazkur jarayonda Yoshlar ittifoqi vakili, MFY profilaktika noziri va tegishli tashkilotlardan homiylar, ota-onalar taklif etilsa tadbirning ommaviyligi ortadi.
2. Kutubxonada AKTdan foydalanish uslubi
Axborot-kutubxona markazi va ta’lim muassasalari kutubxonalari ish jarayonida zamonaviy axborot-texnologiyalarini qo‘llash axborot-kutubxona sohasining samaradorligini oshirishga, foydalanuvchilar sonining ortishiga, o‘z navbatida elektron kutubxona hisobidan kitob jamg‘armasining ortishiga olib keladi. Axborot kommunikatsion texnologiyalardan kutubxonada samarali foydalanish uchun kutubxonachilarning fan, texnika va texnologiya taraqqiyotining bugungi darajasi bilan kasbiy tayyorgarlik sifatini ta’minlash lozim. AKM va umumta’lim maktab kutubxonalarida elektron-resurslardan foydalanish bir qancha qulayliklar yaratadi. Ayni zamon talabi darajasining birinchi o‘rindagi sohasi ijtimoiy tarmoqlar (kutubxonaga doir saytlar, telegram, instagram, feyezbok va h.) bilan ishlash eng samarali vositalardan biridir. Bular bizga beradigan imkoniyat va natijalar quyidagicha tasniflanadi. Birinchidan, so‘rovchiga elektron katalogdan foydalanib qisqa vaqt mobaynida talabi qondiriladi. Ikkinchidan, zaxirada mavjud bo‘lmagan adabiyotni boshqa kutubxonalardan qo‘lga kiritish imkoni paydo bo‘ladi. Uchinchidan, nodir nashrlarni skanerlash orqali nusxasi ko‘paytiriladi, bir vaqtning o‘zida elektron doska orqali bir necha o‘quvchiga mutoalaa sharoiti tug‘iladi. Eng asosiysi axborot-kutubxona markazida o‘quvchilar va kitobxonlar soni ortadi, bu holat kitobxonlik madaniyatini rivojlantirishga omil bo‘lib xizmat qiladi.
Bir so‘z bilan aytganda axborot-kutubxona markazi,
umumta’lim maktab kutubxonalarida AKTdan foydalanish kutubxona ichki imkoniyatlarini kengaytirishda asaosiy omil bo‘lib xizmat qiladi.
3. Kitob taqdimoti va adabiyotlarni targ‘ib qilish. Reklama uslubi
Kutubxonachilar tomonidan yangi kelgan adabiyotlarni, umuman zaxiradagi ayrim kitoblarni ijtimoiy tarmoqlar orqali taqdimot qilish foydalanuvchilar yangi qiziqish va o‘qishga bo‘lgan mehrini oshirishga xizmat qiladi, kitobxonlar dunyoqarashining kengayishiga yo‘l ochib beradi. Bu yo‘l bilan kutubxonachilar o‘z faoliyatini ham ko‘rsata biladi va yangi kitobxonlarni jalb qiladi. Adabiyotlarni targ‘ib qilishning bir necha usullari mavjud. Bulardan asosiylari kitobni ko‘rgazmali va og‘zaki targ‘ib qilishdir. Ko‘rgazmali taqdimotda samarali usullardan biri bu kitoblarni o‘zini, har xil plakatlar orqali targ‘ib qilish bo‘lib, kitobning mazmun - mohiyati kitobxonga yetarlicha ko‘rsatib o‘tiladi.
Axborot-kutubxona markazining ommaviy tadbirlarida, ertalabki saflanishlarda yangi kelgan adabiyotlarni taqdimot qilish o‘quvchilarning kitobga bo‘lgan qiziqishini oshiradi.
Ommaviy yig‘inlarda, kanferensiyalarda ko‘rgazma orqali yoxud kitobning mazmun mohiyatini aks ettirgan plakat-pannolar bilan taqdimot qilish ham samarali tadbir hisoblanadi. Kitoblarni taqdimot qilishda og‘zaki tashviqot ham bir necha qulayliklar yaratadi. Mazkur jarayonda kutubxonachidan bilimdonlik, so‘z san’atidan ustakorona foydalanish, notiqlik talab etiladi. Chunki so‘z sehri har qanday insonni o‘ziga jalb eta oladi. Mazkur jarayonda kitobxonlarga qarata aytiladigan nutqo‘ta ta’sirchan, aniq, lo‘nda, tushu- narli va ishonarli bo‘lishi lozim.
Ovozli o‘qish, adabiyotlarga og‘zaki ta’rif berish, tematik kechalar, kitob konferensiyalari, viktorinalarning tez-tez o‘tkazib turilishi kutubxona ishining ildamlashiga va kitobxonlik madaniyatining shakllanishiga sabab bo‘luvchi omillar hisoblanadi.
Davriy matbuot orqali adabiyotlarni targ‘ib qilish omilidan ham foydalanish mumkin. Masalan, reklama e’lolari yoxud kichik-kichik tashviqiy maqolalar kutubxona zaxirasidagi o‘qilmayotgan adabiyotlarni, ilmiy-ommabop kitoblarni hamda kutubxonaning elektron va boshqa ichki imkoniyatlarini davriy nashrlar va ommaviy axborot vositalari orqali targ‘ib qilish aholiga xizmat ko‘rsatish jarayonini tezlashtiradi.

4. OAV xodimlari va blogerlar bilan hamkorlik samarasi

Axborot-kutubxona markazlari uchun ijtimoiy tarmoqlarda reklama roliklarini: markazning texnik imkoniyatlari, vazifalari va barcha xizmat turlari ifoda yetilgan holda, ko‘paytirish markaz ishining musbiy tomonga o‘zgarishiga asos bo‘lib xizmat qiladi. Kutubxona xizmatlari, yangi adabiyotlar, elektron xizmatlar faoliyatini OAV yoki bevosita axborot-kutubxonaning AKT xizmati orqali ijtimoiy tarmoqlarda yoritib borish ayni paytdagi dolzarb va tezkor xizmatlardan biri hisoblanadi. Masalan, AKMda o‘tkazilishi rejalashtirilgan tadbirlarning o‘tish sanasi, joyi va dasturlarining e’lon qilinishi; taqdimot qilinadigan asarlar haqidagi xabarlar hamda axborot-kutubxona faoliyati ijtimoiy tarmoqlar (telegram, feezbok, instagram, tvitter va boshqalar) orqali e’lon qilinishi maqsadga muvofiqdir.
5. O‘tkaziladigan ko‘rik-tanlovlari va kutubxona tadbirlarining kitobxonlikni rivojlantirishdagi o‘rni.
O‘quvchi yoshlarni Vatanga muhabbat, milliy istiqlol g‘oyalariga sadoqat ruhida ma’naviy-axloqiy jihatdan komil inson qilib tarbiyalashga ko‘maklashish, ularning kitobxonlik madaniyatini shakllantirish, dunyoqarashini o‘stirish, kutubxonachilar ish faoliyatining asosiy mazmunini tashkil etadi.
Axborot-kutubxona markazlari kutubxonalarida ta’limiy va tarbiyaviy ishlarni ko‘chaytirish, mustaqil mutolaa madaniyati va o‘quvchilarga kitobga bo‘lgan mehr-muhabbatni oshirish uchun kutubxonada o‘tkaziladigan ko‘rik-tanlovlar hamda kitobxonlik tadbirlaring o‘rni beqiyosdir. Ko‘rik-tanlov va tadbirlar o‘quvchilarga, birinchidan, maqsadli shug‘ullanishni, ikkinchidan, kitoblardan ko‘proq izlanishni, uchunchidan, mustaqil ish olib borishni shakllantiradi.
Yil davomida kutubxonalarda o‘tkaziladigan “Kitobim-oftobim”, “Bir farzandga-uch kitob” aksiyasi, “Maktab-kutubxona-oila-jamoat tashkilotlari” xayriya tadbiri, “ Eng faol kitobxon o‘quvchi”, “ Kitob taqdimoti” va “ Kititobxon maktab” tanlovlaridan tashqari “ Kitobxon oila”, “Kitobsevarlar” kabi ko‘rik-tanlovlar hamda o‘lmas adabiyotimizning yorqin namoyandalari ijodi va tavallud sanalariga bag‘ishlangan; umumxalq bayramlari, yilnomalar va tarixiy sanalarga bag‘ishlangan tadbirlar o‘tkazilib boriladi. Mazkur tadbirlarni o‘tkazishdan asosiy maqsad o‘quvchilarda kitobxonlikni targ‘ib qilish orqali ulaning ma’naviy dunyosini boyitish, mustaqil va tanqidiy fikrlash ko‘nikma va malakalarini shakllantirish, bolalar qalbida vatanparvarlik, ezgulik singari yuksak insoniy fazilatlarga nisbatan mehr va muhabbat o‘yg‘otish hamda kitobxonlikni keng targ‘ib qilishdan iborat.
III. Xalqaro tajriba
Kutubxonachilik ishini rivojlantarish uchun xalqaro tajribalarga
tayanish va jahon milliy kutubxonalari faoliyatidan ish jarayonida keng foydalanish kitobxonlik madaniyatining rivojiga asosiy omillardan biri bo‘lib xizmat qiladi.
Kitobxonlik madaniyatini shakllantirish bo‘yicha Yevropa kutubxonachilak tajribasidan Fransiya milliy kutubxonasining imkoniyatlari to‘g‘irisida ma’lumot keltirimiz.
Fransiya milliy kutubxonasi Parij shahrining Rishel mavzesida joylashgan. Fransiya Milliy kutubxonasi dunyoninig keng qamrovli kutubxonalaridan biri bo‘lib unda ayni paytda 2651 nafar xodim xizmat qiladi. Mazkur kutubxona 31 million nomdagi 14 million adabayotlar fondini o‘z ichiga olgan. Bundan tashqari ushbu kutubxonada 12 million turli mavzudagi gravyura va rasmlar, 890 ming xarita va rejalarni o‘z jamg‘armasiga saqlab kelmoqda.
Fransiya Milliy kutubxonasining xalqaro xizmat ko‘rsatish tizimi Gallika deb nomlanadi. Ushbu tizimda asosiy yo‘nalishlardan biri adabiyotlarni skanerlash texnologiyasi asosida ko‘paytirish va internet tarmog‘iga joylashtirish orqali kitobxonlar sonini oshirishdan iboratdair. Kutubxonaning internet manzili bo‘lib, 2011 yilning aprel
holatida onlayn tizimi orqali Gallika 1 400 000 nusxa elektron hujjatni foydalanuvchilarga havola etdi. Bundan tashqari FMK ichki va tashqi ko‘rinishga ham katta e’tibor qaratilgan holda chiroyli dizayn va kutubxona imidjiga ega. Kutubxonada Luvr muzeyi eksponatlaridan, tarixiy va dunyoviy ahamiyatga ega qo‘lyozmalarning saqlanishi sayyohlar va aholining kutubxonaga kelishini asosiy sabablaridan biri bo‘lib xizmat qiladi. Kitobxonlar uchun barcha elektron sharoitlar muhayyo bo‘lib, kutubxonaning elektron manzili orqali foydalanuvchi uyida turgan holda barcha imkoniyatlardan foydalanish xuquqiga egadir.
O‘quvchilarda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirishda Markaziy Osiyo mamlakatlarining tajribasidan foydalanish ham maqsadga muvofiqdir. Bunda Qozog‘iston Respublikasi Milliy kutubxonasi misolida fikrlarimizni uyg‘unlashtiramiz.
Qozog‘iston Milliy kutubxonasi Olmaota shahrida joylashgan. Kutubxona 1910 yilda L.N.Tolstoy nomi bilan atalib, Vernen shahri kutubxonasi sifatida faoliyat yurita boshlagan. 1931 yilda A.S.Pushkin nomiga almashtirilib , 1991 yil 9 dekabrda Qozog‘iston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarori bilan Qozog‘iston Milliy kutubxonasiga aylantirildi.
1992 yilda “Xalqaro kutubxona tashkilotlari assotsiatsiyasi”ga a’zo bo‘lgan. Qozog‘iston Milliy kutubxonasining direktori Balabekova Gulisa Kabaroana bo‘lib, kutubxonaning internet manzili htt: II www. nlrk .kz hisoblanadi.
Qozog‘iston Milliy kutubxonasining kitob fondi asosan jahon va qozoq tilidagi adabiyotlardan iborat bo‘lib, 1931 yilda 64 ming nomdagi adabiyotlarni,1982 yilga kelib 4 mln. dan ortiq jamg‘armaga ega bo‘ldi. Kutubxonadan foydalanuvchilar soni 1940-yildan 1982-yilgacha 9 ming dan 55 ming nafargacha yetdi.
Mazkur sonlarning o‘zgarib borishi kutubxonada yaratilgan sharoit va adabiytlar ko‘lamining kengligi bilan izohlanadi. Ayni paytda QMK barcha jahon talablaridagi qulayliklarni o‘z ichiga olgan bo‘lib yiliga 1,1 mln. dan ortiq foydalanuvchiga xizmat ko‘rsatadi.
Bizning mamlakatimizdagi A.Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi, Respublika ilmiy pedagogika kutubxonasi, Respublika bolalar kutubxonasi ham xalqaro talablar darajasidagi qulayliklarga ega bo‘lib, o‘quvchilarga kitobxonlik madaniyatini shakllantirish bo‘yicha metodik ilmiy va axborot-kutubxona maskani sanaladi.
Viloyat , tuman va shahar axborot-kutubxona markazlari, umumta’lim maktab kutubxonalari shuningdek idoraviy kutubxonalarining moddiy texnika bazasini boyitgan holda, elektron resurslar xizmati to‘liq amalga joriy etilsa, kutubxonachilarning ish samaradorligi hamda sifatining yaxshilanishiga shubha yo‘q.
Mazkur ma’ruzada ilgari surilgan takliflarning amalga oshirilishi orqali men, jonajon yurtimizning AKM va kutubxonalari doimiy foydalanuvchilar bilan gavjum bo‘lishiga ishonch bildiraman.

2-MAVZU: AXBOROT-KUTUBXONA FAOLIYATI MARKETINGI: ASOSIY TUSHUNCHALARI, MOHIYATI VA TURLARI

Kutubxona faoliyatida kutubxonaning evolyutsiyasining ikkinchi bosqichi tipografiya ixtirosiga, natijada ko'paytirish, kitobning mavjudligini oshirishga to'g'ri keladi. Ushbu tashqi texnik va texnologik holat ijtimoiy-iqtisodiy hayotning rivojlanishi va asorati bilan belgilanadi va fanni rivojlantirish, jamiyatdagi bilim va kutubxonalarni tarqatish, bilim va kutubxonalarni tarqatish, falsafa va o'quv mafkurasini qo'llab-quvvatladi. Kutubxonalar talabini oshirish va tipografiya tufayli keng qamrovli kitoblarni keng qamrovli bo'lishini ta'minlash qobiliyati kutubxonalar tomonidan saqlanib qolgan kitoblarning mavjudligini kengaytirishga yordam berdi. Bu nafaqat nafaqat favoritlarga, balki barcha potentsial o'quvchilarga ko'ra ko'proq ma'lumot berishga olib keldi. Shu bilan birga, nafaqat avlodlar uchun kitoblarni saqlab turing, balki ularni kutubxonalarning o'qitish faoliyatini amalga oshiradi. Saqlangan materiallar hajmi (kitoblar, idrok hujjatlari, vizual asarlar va boshqalar) ning o'sib borayotganligi sababli, o'z-o'zini tashkil qilishning ichki barqarorligi buzilgan. Birinchi kutubxonalarning cheklangan resurs qobiliyati ko'payib borayotgan hujjatlarni qayta ishlashni amalga oshirdi, tegishli saqlash sharoitlarini ta'minlamagan; Tashkilotdagi tartibsizliklar tizimga tahdid solingan, qayta o'sdi. Binolarni kengaytirish, binolarning qurilishi tizimning vaziyat va barqarorligini vaqtincha yaxshiladi. Kitobni o'z-o'zini tashkil etuvchi tizimning o'zini tashkil etuvchi tizimning o'zini o'zi tashkil etuvchi, shuningdek, arxivlar va muzeylar, qo'lda yozilgan va eng qadimiy hujjatlar, shuningdek, rasmlar va boshqa tarixiy qadriyatlar, kutubxonalarni jamlagan. Asosan rekondentsiya mahsulotlarini jamiyatning hozirgi ehtiyojlari uchun yig'ila boshladi. Aytishimiz mumkinki, tizim jamiyatda shakllana boshladi yuqori darajaqaysi A.V. Sokolov va Yu.N. Stolyarov hujjat aloqasi tizimi deb nomlandi. XVIII asr oxirida - XIX asr boshlarida. Kutubxona xalq ta'limi uchun mo'ljallangan institut tomonidan tobora ko'proq tan olinadi. O'quvchilarning soni o'sib borayotgani, ularning ehtiyojlari yanada xilma-xil bo'lib kelmoqda. Hujjatlar oqimining ko'payishi va ehtiyojlarini kengaytirish ta'siri ostida yangi kutubxonalarni ochish zarur. Kutubxonalar va ularning faoliyati farqlandi, ular kengaytirilgan xizmatlarning spektri. Turli xil turlari kutubxonalarini o'z ichiga olgan kutubxona tizimi. Shu bilan birga, bir vaqtning o'zida eng katta kutubxonalar (birinchi bo'lib, keng jamoatchilik uchun ochiqligi, o'quvchi xonalarning soni va farqlanishini ko'paytirish, o'zaro bog'liq kitoblarning kengayishi kengaydi Keyinchalik "Interlenral obuna" nomini olgan o'quvchilar. Shu bilan birga, ommaviy axborot vositalarining turli xil kutubxonalari odamlardagi kitoblarning ustuvor yo'nalishi bo'lgan. 1879 yilda AQShning bir qator kutubxonalarida, o'quvchilar tomonidan, G'arbiy Evropada mablag 'ochish uchun ochildi (ochilish yoki erkin foydalanish), bu XX asrda - XX asrning o'rtalarida XX asrda sodir bo'ldi. Kutubxonalarning madaniy-ma'rifiy faoliyati rivojlanmoqda. Kutubxonalar har qanday populyatsiyalar uchun keng tarqalgan. XX asrning birinchi yarmida o'quvchilar xizmatini takomillashtirish maqsadida. Kutubxonalar, kutubxona tarmoqlari, markazlashtirilgan kutubxona tizimlari yaratilishi, hamkorlik elementlari yaratildi, va hamkorlikning elementlari kutubxona ma'lumotlari faoliyatida paydo bo'ladi. Bularning barchasi mexanizatsiya, telefonlashtirish, birinchi xamirturushlarga asoslangan. 60-yillarda. XX asr Mamlakatimizda (G'arb mamlakatlarida - avvalroq) ilmiy-texnikaviy axborot xizmatlari paydo bo'ldi. Ushbu xizmatlar ko'p jihatdan kutubxona haqidagi ma'lumotlar faoliyatiga asoslandi. Shunday qilib, yangi ijtimoiy institut yodgorlik va axborot tadbirlarini qabul qila boshladi. Shu bilan birga, bu hujjatda tashuvchining birligi va mazmuni sifatida, masalan, hujjat tarkibida, ya'ni hujjat miqdori, analitik oshkor qilish. Hujjatning tarkibini tahlil qilish kutubxona haqidagi ma'lumotlar faoliyati uchun yangi emas edi. U tizimsatizatsiya, mavzu, tahliliy bo'yoq, izoh, yo'naltirish (maxsus kutubxonalarda) ifodalangan. Ammo tashqi ko'rinishi kompyuter texnikasiUshbu bosqichda zarur bo'lsa-da, teshilganlardan foydalanish tahlil uchun yangi imkoniyatlar yaratdi. O'sha paytda nafaqat mustaqil axborot xizmatlari, balki kutubxonalarda axborot va tahliliy bo'linmalar paydo bo'ldi. Shunday qilib, kutubxona ma'lumotlarini rivojlantirishning ikkinchi bosqichi, bir tomondan, uning yangi ijtimoiy institutlarini tarqatish, aksincha, ushbu ijtimoiy institutlarning vazifalariga binoan diversifikatsiyalash uchun o'z asoslaridan foydalanadi Kutubxona tizimidagi ushbu faoliyatning turli kutubxonalaridan foydalanuvchilar ehtiyojlarini hisobga olgan holda. XX asr boshida - XXI asr boshida kutubxona va axborot faoliyatini rivojlantirishdagi uchinchi bosqich. globallashuv, axborot jamg'armasi, kompyuter texnikasi va telekommunikatsiyalar, elektron hujjatning paydo bo'lishi (kengroq - elektron resurs), kutubxona Axborot tadbirlari, elektron axborot vositalari va xizmatlari, masofadan kirish Foydalanuvchilar resurs kutubxonalariga. Axborot texnologiyalarining afzalliklarini anglash, kutubxona ushbu o'zgarishlarga faol moslasha boshladi. Ammo hujjatlar oqimini davom ettirishni davom ettirish qiyinroq edi (XX asr oxirida. Elektron pochta), bu dunyoning kutubxonasi jamiyat uchun imkoniyat yaratishga qodir emas. Hujjatning barcha kutubxonalarida, ayniqsa katta kutubxonalarda o'sish natijasida, ayniqsa adabiyotlarni joylashtirish uchun joylar etishmasligi, hujjatlar uzoq vaqt davomida iste'molchilarni "stacking" va iste'molchilarga kirishmaydi elektron hujjatlar Mablag'larning mablag'larini muntazam ravishda kiritmang, buning o'rniga ularning fiksatsiya va qayta ishlash haqida munozaralar mavjud. Yangi binolarning qurilishi vaziyatni o'zgartiradi, ammo muammoni hal qilmaydi. Sineristik ko'rinishga ko'ra, kutubxona bo'lgan o'zini tashkil etuvchi tizimdan chiqish yangi bosqichga o'tishi mumkin, masalan, ittifoq, masalan, ittifoq. Kutubxona evolyutsiya uchun yo'nalishlarni tanlash, ehtimol, evolyutsiya ko'rsatmalarini tanlash uchun kutubxonaga chiqdi. recommended by КОД УСПЕХА Дочь олигарха из города Ташкент рассказала, на чем разбогател отец УЗНАТЬ БОЛЬШЕ O'z-o'zini tashkil etuvchi tizim sifatida, kutubxona, bu vaqt qo'ng'irog'i bilan bog'liq bo'lib, o'zgara boshladi. Kutubxonalar hamjamiyati individual kutubxonalar mablag'larini to'liq yollashdan voz kechishga majbur bo'ldilar, ma'lum bir mavzudagi hujjatlarni saqlash, ularni saqlash va saqlash bo'yicha tarqatma kutubxona fondi kontseptsiyasini ishlab chiqdilar InterBrulyar faoliyat turlari va muvofiqlashtirish. Ushbu kontseptsiya, shuningdek, kutubxonalarning arxivlar, muzeylar, NTI xizmatlari, hujjat mablag'lariga ega bo'lgan boshqa tuzilmalar bilan o'zaro ta'siriga bag'ishlangan. Tarqatilgan dunyo, milliy, mintaqaviy kutubxona-axborot fondining kontseptsiyasi hali ham to'liq amalga oshirilmaydi. Taqmoli kutubxona va axborot jamg'armasi g'oyasi kutubxonalarning asosiy funktsiyalarini bajarishda bir qator ustuvorliklarni o'zgartirishni talab qildi va ularga hujjatlarga kirish huquqini beradi. Shu bilan birga, bu g'oya sizga saqlashning ishonchliligini oshirish va hujjatlarni saqlashning ishonchliligini oshirishga imkon beradi. Shu bilan birga, katta kutubxonalar mustaqil ravishda yoki boshqa muassasalar bilan hamkorlikda, hujjatlarning moddiy asoslarini himoya qilish, qayta tiklash va ularning abadiylikni saqlashning bo'linmalarini o'z ichiga oladi, ularning "abadiy" saqlashni tashkil etadi, ularning "abadiy" saqlashni tashkil etadi, ularning "sababi" saqlashni tashkil etadi, ularning chegarasini "O'zining abadiy" saqlashni tashkil qiladi, ularning chegarasini tarjima qiladi , yangi axborot ob'ektlarini saqlash yo'llarini izlamoqda. Ishlatilgan joylardan foydalanish samaradorligini oshirish turli xil usullarAvvalo, tokchalar, metall varikli tokchalar, tarozi materiallari uchun kompleks variantlari. 1970 - 1900 yillarda kutubxona muammolarini hal qilish. Markazlashtirilgan kutubxonalar, depozitariylar, hududiy kutubxona majmualari yaratildi. Ushbu yangiliklarning ma'nosi foydalanuvchilarning xavfsizligini ta'minlash, saqlash va xizmat ko'rsatishda muvofiqlashtirish, saqlash va xizmat ko'rsatishda muvofiqlashtirish va hamkorlik. Biroq, o'sha yillarda kutubxona haqidagi axborot tizimi, birinchi navbatda, texnik jihatdan haqiqiy muvofiqlashtirishga tayyor emas edi. Shu munosabat bilan Synergetika holati, bu "tashkillashtirish qiyin ... tizimlarni ularning rivojlanish yo'llariga joriy etolmaydi. Aksincha, ularning rivojlanish tendentsiyalariga qanday hissa qo'shishni tushunish kerak. Bugungi kunda taqsimlangan kutubxona fondining tashkil etilishi haqiqiydir, chunki u faqat vaqt qo'ng'irog'iga javobni, balki kutubxonalarning ichki texnik tayyorligini aks ettiradi. Hozirgi kunda kutubxona faoliyati zamonaviy axborot texnologiyalariga, birinchi navbatda - Internetga asoslangan. Taqsimlangan fond tizimiga kiritilgan kutubxonalar va boshqa tashkilotlar bilan munosabatlar nafaqat muvofiqlashtirish uchun, balki konsortsium turini, I.E., Tizim tashkil etish yanada qiyinlashishi uchun ham yaratilishi mumkin. Kutubxona va Axborot jamg'armasi g'oyasini amalga oshirish, hujjatlarni saqlash, foydalanuvchilarga xizmat ko'rsatishni yaxshilaydi va bir vaqtning o'zida har bir kutubxona fondining hajmini kamaytiradi (kombinatsiya natijasida tejashning ta'siri) , bu Sinergetikaning e'tiborini tortadi). N.I hisoblangan kutubxona va axborot fondining tashkiliy ijrosi. XHALEV. Har bir mamlakat Jahon ishchi fondining milliy qismini saqlash uchun javobgardir. Bunda depozitariylar, majburiy instantsiya asosida komponentlar mablag'lari. Federal tumanlar markazlarida rozitsiyalarni amalga oshirishi kerak bo'lgan javobgarlikni o'z zimmalariga olib borishi kerak bo'lgan federal okrug markazlarida o'tkazilgan rozitsiyalarni amalga oshirishi kerak bo'lgan rezidentlarni keltirib chiqarishi kerak bo'lgan zararni, jabrlangan hujjatlarga foydalanuvchidan foydalanishni ta'minlash. Taqsimlangan kutubxona Axborot fondining bir qismi va uning faoliyati yuqori darajadagi kutubxonaga aylantiradi va uning tarkibiga ko'ra, uning atrof-muhitga moslashuv darajasi, avvalambor, dunyodagi dunyodagi global jarayonlarga mos keladi. Kutubxona ma'lumotlarini rivojlantirishning uchinchi bosqichida, uning foydasiga asrash va undan foydalanishning nisbati, ikkinchisining foydasiga yangilanishning yangi o'zgarishi, ammo alohida kutubxonada yuzaga keldi. Shu bilan birga, yodgorlik-axborot faoliyati tizimida taqsimlangan fon tufayli ish olib boriladigan muassasalar tizimida hujjatlarni saqlash va saqlash ishonchliligi oshdi. Evolyutsiya davomida mamlakatning bir yirik kutubxonasida, hujjatlar va ma'lumotlarni saqlash, texnik xizmat ko'rsatish, shuningdek, hujjatlar va ma'lumotlarni saqlash uchun hujjatlarni sotib olish va saqlash yo'nalishi bo'yicha o'tish davri o'tkazildi mamlakatlar o'rtasidagi ushbu faoliyatni muvofiqlashtiradi. Назван лучший способ защититься от комаров M24 Вот на чем повально богатеют люди в городе Ташкент Код Успеха Men yangi texnologiyalar tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan ma'lumotlarga erkin kirish huquqiga ega bo'ldim, uning huquqlari va ma'lumotlari mavjudligini kengaytirish va ulanishning ustuvor yo'nalishlari nuqtai nazaridan himoya qiladi mulkka. XX asrning ikkinchi yarmida rivojlanish bo'lib kutilgan kutubxona mavjudligini kengaytirish. Kutubxonada bo'lib o'tadigan reklama Foydalanuvchilar, kutubxona xizmatlari va mahsulotlar va jamoatchilik bilan aloqalar va jamoatchilik bilan aloqalar (jamoatchilik bilan aloqalar) - foydalanuvchilar, kuch, jamoat tuzilmalari bilan muloqotga yo'naltirilgan tadbirlar. Mavjudlikni kengaytirish, shunga qaramay, mumkin emas, ammo kutubxona mablag'larni tejashga imkon beradi, shuning uchun mavjudlik kitob do'konida bo'lgani kabi kitoblar yoki ularning sotuvlarini tarqatish uchun cheklanmaydi. Kutubxonada qulaylik cheklovlari muqarrar, chunki kutubxona va axborot faoliyatining mohiyati bo'yalgan va qarama-qarshi. "Axborot resurslari" atamasining paydo bo'lishi bugungi kunda asosiy e'tibor tashuvchini emas, balki asosiy e'tibor umumiy deb hisoblanadi, shuning uchun har qanday ommaviy axborot vositalarining umumiy belgisini oladi. Hujjatning mazmunini oshkor qilish istagi kutubxona va axborot faoliyatiga xosdir. Yangi texnik va texnologik imkoniyatlar nafaqat to'liq matnni (elektron shaklda), balki turli xil texnika yordamida mazmunli tahlil qilishni, balki mazmunli tahlilni o'tkazish uchun, matnning ma'nolarini ajratib turadi, har bir so'zni qamrab oladi va buni amalga oshiradi foydalanuvchi uchun mavjud bo'lgan barcha narsalar. Shunday qilib, kutubxonadagi axborot faoliyatini rivojlantirishda, hujjatlar mavjudligini kengaytirish tendentsiyasi va ulardagi ma'lumotlar aniq kuzatilmoqda. Kutubxonalar mavjudligini kengaytirish kutubxonaning jamiyat muloqoti ko'proq ehtiyojini anglatadi. U jamiyat, davlat tuzilmalari, axborot sohasini, axborot sohasini, madaniy, texnologik o'zgarishlarga muvofiq kutubxona va axborot faoliyatiga e'tibor qaratishda namoyon bo'ladi. . Agar maxsus kutubxonalar asosan bo'limlar, ularning foydalanuvchilarining kasbiy va boshqa alohida ehtiyojlari talablariga qaratilgan bo'lsa, unda universal - jamiyatning ijtimoiy-madaniy muammolariga faol munosabatda bo'ladi. Odatda ular professional muhitda o'quv, madaniy, madhik, ma'rifiy va boshqa funktsiyalar yoki kutubxonalarning roli haqida gapiradi. "Rol" tushunchasi yanada to'g'riroq tuyuladi, chunki kutubxonaning funktsiyalari kutubxona-axborot faoliyatining ikki qarori bilan belgilanadi - saqlash va kirish. Shu bilan birga, Dictionary Dictionary ma'lumotlariga ko'ra, "rol" tushunchasi Ozegova, bu erda "o'ziga xos va ishtirok etish darajasi" deb tarjima qilingan.
Darhaqiqat, o'quv, madaniy va boshqa rollari kontseptsiyasi professional, shaxsiyat va o'z mamlakatining fuqarosi shakllanishida ishtirok etish darajasi to'g'risida gapirish. Bibiotexnika va axborot faoliyatida yangiliklar qanday namoyon bo'lganligini ko'rib chiqing. Birinchidan, ijtimoiy-madaniy va ma'rifiy tadbirlar mazmuni tarkibini o'zgartirganda. Ikkinchidan, yangi aholi guruhlariga yo'nalishda. Uchinchidan, yangi mablag'larni qo'llashda, to'rtinchi tadbirlarning yangi shakllaridan foydalanishda. Masalan, kitobni o'quvchiga taqdim etib, kutubxona har doim o'qish madaniyatini rivojlantirishga hissa qo'shdi. Bugungi kunda madaniy va ma'rifiy ishlarning ushbu yo'nalishi axborot madaniyatini shakllantirish sifatida rivojlanib bormoqda. XX asr oxirida ish kutubxonalarining ushbu yo'nalishi bo'yicha. Elektron madaniyatni rivojlantirish bo'yicha organlar orasida tadbirlar kiritilgan. Foydalanuvchilar uchun mavjud elektron kutubxonalar yaratilgan, o'quv seminarlari o'tkazilmoqda. Kutubxona saytlari ko'rgazmalar, elektron kataloglarning taqdimoti bo'lib, foydalanuvchilarga virtual ma'lumot xizmatlari, mahalliy lore muzeyi, konferentsiyalar, oqsoqonlar, munozaralar, kontsertlar, kontsertlar va boshqalar orqali amalga oshirilmoqda. , ular haqida fotosuratlar va fotosuratlar va video materiallar bilan bog'liq. Bularning barchasi minglab foydalanuvchilar uchun mavjud bo'ladi. Shunday qilib, mahalliy (kutubxona xonasida) kutubxona madaniy-ma'rifiy tadbirlari massaga aylanadi. Shu bilan birga, shuni ta'kidlash kerakki, kutubxonalar madaniy-ma'rifiy ishlar joyini kengaytirishga, keyinchalik madaniy va ma'rifiy ishlar joyini kengaytirishga harakat qilishdi. Kutubxona madaniyat mahsuloti va jamiyatning madaniy rivojlanishining asoslaridan biri hisoblanadi.
Va o'z faoliyatidagi o'zgarishlar, madaniyat, xizmatlar, tashkiliy tuzilmaning ta'siri (efir) kutubxona madaniyativa umuman madaniyat. Kutubxonalarning turli shakllarining xilma-xilligi (kutubxonalar muzeylari, oilaviy o'quv kutubxonalari, ommaviy axborot vositalari, kutubxona - do'kon - nashr - nashr - nashr - nashr - nashr - nashriyot va boshqa), ular tomonidan o'tkazilgan madaniyat. Shunday qilib, evolyutsiya paytida kutubxonada yangi yo'nalish va shakllar yaratish orqali o'z sotsiOshulyal va ta'lim faoliyatini tobora kengaytirmoqda. O'z faoliyatiga rahmat, kutubxona nafaqat jamiyatda sodir bo'lgan jarayonlar impulslariga amal qiladi, balki ularning foydalanuvchilari uchun madaniy muhit yaratib, ularning foydalanuvchilari uchun madaniy muhit yaratib, ularning rivojlanishi va rivojlanishiga ta'sir qiladi, shuningdek, kutubxona tabiati va radioeshittirishlarning madaniy turlarini o'zgartirish orqali. recommended by АМУЛЕТ Узбекистан ахнул от гороскопа на июнь. Срочно жми на свой знак УЗНАТЬ БОЛЬШЕ Yuqorida aytib o'tilganlarga asoslanib, kutubxonalar ijtimoiy va madaniy va madaniy va axborot roli Kutubxonalar o'zlarining yordamini talab qiladi. Ijtimoiy tartibni amalga oshirish, ularning innovatsiyalari, atrof-muhitga moslashish va ularning sadoqati bilan e'tirof etishda kutubxonalar faoliyatiga qaramay, kutubxonalar hech qachon bu mablag'larni ushlab qolmagan. Biroq, hozirgi vaqtda hokimiyat kutubxona xarajatlarini to'liq qaytarishga yo'naltirilmaydi va ularni ular tufayli qoplashini kutmaydi pullik xizmatlarXayriya va hokazolar, kutubxonalarni moliyalashtirishni kuchaytirgan holda kutubxonalarni qisqartirish ehtimoli ko'proq. Bu, Yu.A tomonidan ko'rsatilganidek. Gorshkov, Rossiya va xorijiy mamlakatlarga xos bo'lgan Gorshkov. Ehtimol, bu aholiga va boshqa axborot-televidenie, Internet tarmog'ining boshqa vositalarining rivojlanishi va talablari, ayniqsa, ular yanada zudlik bilan yangiliklar ma'lumotlarini taqdim etish bilan bog'liqdir. Yangi yo'nalishlar va shakllarning paydo bo'lishi, jarayonlarning asorati nafaqat sotsiOsh madaniy va ma'rifiy, balki boshqa turdagi kutubxonalar axborot faoliyati uchun ham xosdir. Umuman kutubxona va axborot faoliyatining rivojlanishi bosqichlarini tahlil qilishda ularni rivojlantirishning asosiy vektori taqdim etiladi.
Masalan, m.Ya. Dvekkin va I.M. Syuzlova kutubxona xizmatlarini rivojlantirish va kutubxona faoliyatini boshqarish xususiyatlarini tavsifladi. Yuqoridagi mualliflarning asarlarida, Kutubxona xizmatlarining tahlili XIX asrning o'rtalarida ko'rib chiqiladi. Ular sizga etkazib berish (Kutubxonadan foydalanishni tashkil etish, o'quvchilar bilan ishlash, o'quvchilar bilan ishlash, o'quvchilar bilan ishlash), profilaktika ilmiy yondoshuvi (o'quv yurtlari bilan ishlash) aks ettirish xususiyatlarini ajratishga imkon beradi. ), kutubxona xizmatlari va tashkiliy xizmat turlarini rivojlantirish, psixologiya va sotsiologiya kutubxona xizmatiga ta'sir qiladi. Xizmatning asosiy tushunchalari tizim-faollik, ijtimoiy-iqtisodiy, axborot-madaniy, kommunikativ, ijtimoiy, kommunikativ, ijtimoiy, ijtimoiy va boshqa va boshqalar, axborotlashtirish sharoitida yangi imkoniyatlarni taqdim etadi. Ta'kidlanishicha, zamonaviy davrda kutubxona xizmatlarining globallashuvi (xalqaro axborot resurslaridan foydalanish imkoniyati) va shu bilan birga, uning shaxsiyati (uyda, ishda, ish joyida, ishda, ishda individual axborotni iste'mol qilish uchun individual hollarda, ish joyida, ish joyida, ish joyida, ishda individual ravishda, ish joyida, ish joyida, ish joyida, ishda individual hollarda, ishda individual hollarda, ishda individual hollarda ma'lumot olish uchun individual hollarda, ish joyida, ishda individual axborotni iste'mol qilish uchun individual sharoitlarni taqdim etish). . Menejment faoliyatini tahlil qilish, im Syuzlova byurokratik tizim sharoitida kutubxona menejmenti va kutubxonaning xususiyatlarini tasdiqlaydi, kutubxonani boshqarishni boshqarish, uning tuzilishiga kiritish bilan bog'liq bo'lgan fikrlar evolyutsiyasini ochib beradi Kutubxonalarni boshqarish, marketing metodologiyalari tushunchasigacha bo'lgan mehnatning ilmiy tashkiloti.