Kurs loyiha mavzu: entomopatogen

 

 

 

---

 

 

 

KIRISH 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

O‗zbekistonda  sabzavot  bilan  band  bo‗lgan  ekin  maydonining  34-385  ni 

kartoshka  o‗simligi  tashkil  etadi.  Aholini  yil  davomida  kartoshka  ekinlari  bilan 

ta‘minlashda  kartoshkachilikni  rivojlantirishning  ahamiyati  benihoya  kattadir  va 

shu sabbali respublikamizda tog‗ oldi va tekislik zonalarida kartoshka maydonlari 

yil sayin ortib bormoqda. Tog‗ oldi va tekislik zonalarida kartoshka maydonlarini 

bunday  tez  sur‘atlar  bilan  kegayishi  oqibatida  ayrim  zarrali  organizmlarning  ham 

rivojlanishi va ko‗payishiga qulay imkoniyatlar yaratilmoqda.  

     Respublikamiz  sharoitida  kartoshka  ekinlarining  hosildorligini  oshirish      

borasida  mavjud  imkoniyatlardan  to‗la  to‗kis  foydalanilayapti  deb  bo‗lmaydi. 

CHunki,  zararkunanda  va  kasalliklar  hamon  hosilning  ma‘lum  qismini 

yo‗qotilishiga  sababchi  bo‗lmoqda.  Demak,  ularga  qarshi  samarali,  atrof  muhit 

uchun bezarar bo‗lgan kurash choralarini ishlab chiqish. Hosildorlikni oshirishning 

asosiy omillaridan biri – bu serhosil, turli kasallik, hasharotlar, ekstremal sharoitga 

chidamli  navlar  urug‗larini  tanlab  ekish  va  ekinlarni  yuqori  texnologiya  asosida 

parvarishlashdir.  

       SHu  bilan  birga  zarrali  fitofaglarga  qarshi  kurash  olib  borish  ham 

etishtirilaѐtgan  hosilni  saqlab  qolish  imkoninini  beradi.    Zararkunanda  va 

kasalliklar qishloq xo‗jalik ishlab chiqarishga katta zarar keltishi bilan birga ularga 

qarshi  kimѐviy  preparatlarni  ishlatish  hayvonlarni,  qushlarni  baliqlarni  va  foydali 

mikroorganizmlarni qirilib ketishiga sababchi bo‗ladi. Bundan tashqari hasharotlar 

ularga  qarshi  ishlatilgan  kimѐviy  preparatlarga  moslashib,  bu  moddalarning 

miqdorini  oshirgan  taqdirda  ham  ta‘sir  qilish  kuchini  yo‗qotadi.  Natijada 

zararkunandalarning  miqdori  kamaymaydi.  Ko‗pgina  kimѐviy  moddalar,  ayniqsa 

tarkibida  simob  bo‗lgan  birikmalar  suvda,  o‗simlikda,  hayvon  va  odam 

organizimida,  tuproqda,  saqlanib  qolib,  turli  kasalliklarni  kelib  chiqishiga  olib 

keladi.  

Kimѐviy  kurash  choralarining  bunday  zararli  oqibatlari  tufayli  qishloq 

xo‗jalik  ekinlarini  zararkunandalarga  qarshi  boshqa  tadbirlarni  izlab  topish  kun 

---

tartibining  muhim  muammolaridan  biriga  aylangan.  SHu  o‗rinda  biologik  kurash 

choralari  o‗zining  ochilmagan  imkoniyatlari  bilan  muhim  ahamiyat  kasb  etadi. 

O‗simliklarni  zamburug‗li  perparatlar  ѐrdamida  himoya  qilish,  bu  borada 

mikrobiologik  kurash  choralarining  istiqbolli  tomonlarini  ochib  beradi. 

Zararkunandalarga 

qarshi 

qo‗llaniladigan 

mikroorganizimlar 

orasida 

entomopatogen zamburug‗lar o‗ziga xos o‗rin tutadi. Bu zamburug‗lar hasharotlar 

ichiga faqat hazm qilish a‘zolari orqali kirib bormasdan, balki sirtqi qismidan ham 

kirib  borish  xususiyatiga  ega,  bu  esa  zararkunanda  hasharotlarni  kasallikka 

chalintirish imkoniyatini yanada oshiradi.  

Ayrim  guruh  entomopatogen  zamburug‗lari  toshqi  muhit  omillariga 

chidamlilik holatini yuzaga keltirib, saqlanib qolish xususiyatiga ega. Bu esa ularni 

tabiatda  keng  tarqalib,  infeksiya  manbalarining  o‗choqlarini  hosil  qilishga  olib 

keladi.  

Entomopatogen zamburug‗lar ekologiyasini, biologiyasini va fizologiyasini, 

hamda 

ularni 

hasharotlar 

bilan 

o‗zaro  munosabatlari  etarli  darajada 

o‗rganilmaganligi 

hozirgacha 

yuqori 

samaradorlikka 

ega 

bo‗lgan 

zamburug‗ asosida olingan entomotsid preparatlarni olish imkoniyatini bermaydi. 

SHuning  uchun  qishloq  xo‗jalik  ekinlarining  asosiy  zararkunandalariga  qarshi 

qo‗llaniladigan  entomopatogen  zamburug‗larni  izlab  topish  va  ular  asosida 

biologik  kurash  choralarini  ishlab  chiqish  o‗simliklarni  himoya  qilishdagi  asosiy 

masalalardan biriga aylanib qolmoqda.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

1.1.