Kurs ishi mavzu: Soliq. Fiskal siyosat Reja

OR — byudjet soliqlari orkali tushadigan tushumlar;
ON — soliq miqdori;
N* — qulay soliq miqdori, unga byudjetga tushadigan tushumlar eng yuqori bo’ladi;
R max — byudjetga tushadigan tushumlarning eng yuqori miqdori.
Artur Laffer gipotezasiga ko’ra soliq miqdorining eng yuqori darajasi mavjudligi, bu darajadan soliq miqdori oshib ketsa, soliqlardan tushadigan tushumlar kamaya boshlaydi. Bunda bir tomondan, tadbirkorlar kizikishlarining susayishi, ikkinchi tomondan, soliqlardan daromadni yashirish xollari kuchayishi mumkin.
Laffer fikricha, tadbirkorlar va aholi daromadining 30% dan ortigini soliq shaklida olib kuyish mumkin emas. Agar 40-50 % olib kuyilsa jamarmalar kamayadi, bu esa Iqtisodiyotning xususiy sektorida investitsiyalarning kamayishiga olib keladi ya’ni soliqlar makroIqtisodiyot maksadini kuzlab, ishlab chiqarishning rivojlanishigi tuskinlik kilmasligi kerak. Bundan soliq ogirligi kapitalga emas balki daromadga tushishi kerak.
Bu borada bobokalonimiz Amur Temur xam o’tkazgan soliqlar turisidagi isloxatlarida dehqonlardan olinadigan tushumlarni tabaalashtirish tamoili xam alohida o’rin tutadi. Bu tushumlar miqdori er va iqtisodiy sharoitlarga karab belgilanishini talab kilgan masalan; yangi er uzlashtirib dehqonchilik kilayotgan kishilardan 1-2 yil soliq olmaslik keyingi yillarda esa u sarflagan sarmoyasining koplashni e’tiborga olib soliq solish, ernineg tabiiy unumdorlimgiga karab xosilning !G’4, 1G’3, 1G’2 nisbatlarda tayinlanishi kabi tabaqalashtiruvchi soliqlar joriy etdi.
Prezidentimiz iqtisodiy isloxatlar xakida gapirib bundan buyon soliqlarni foydadan olish va soliq yukini korxonalardan kamaytirib borish kabi tamoillarni ilgari surilganda Sohibkiron kursatmalariga asoslangan bo’lsa ajab emas. Mana shunin uchun xam soliq nazariyalarini masalari boshdan oyok kund bilan urganilishi, kelajakda O’zbekiston byudjetining daromad qismini ta’minlay oluvchi muqobil soliq turlarini kullash oldinga kuyilishi va echilishi lozim.
Soliqlar nazaryasining urganishdan asosiy maksad kaysi soliq kanday ta’sir kilishi, uning miqdori kanday bo’lishi kerak va xakozo savollarga ilmiy asoslangan javob topish mumkinligidadir.