Kurs ishi mavzu: Iqtisodiy tahlil turlari va ularning ishlab chiqarishni boshqarishdagi roli

munosabatlari sbaroitidagi mazmuni va abamiyati


Tahlil yunoncha «analisis» so'zidan olingan bo'lib, sodir bo'lgan va bo'layotgan jarayonlarni bo'laklarga bo'lib, qismlarga ajratib,
parchalab o'rganislmi bildiradi. To'liqroq bayon qilinganda, tahli!
- makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyotda sodir bo'lgan, bo'layotgan hodisa hamda jarayonlar to'plamini bo'laklarga, qisrnlarga
bo'lib, ajratib, ulaming o'zgarishini va o'zaro bog'liqligi hamda
0'zgarishiga omillar ta'sirini o'rganislmi bildiradi. O'rganilayotgan
hodisa va jarayonlarni qism-bo'laklarga ajratishda ularning umumiylik, birlik va bog'liqlik xususiyatlari saqlanib qolishi lozim.
Iqtisodiy tahlilning bozor munosabatlari sharoitidagi mazmuni
deganda nima tmhuniladi? Bu savolgajavob berishdan oldin «Bozor
munosabatlari» tushunchasining mazmunini bilish zarur.
Bozor munosabatlari deganda, sotuvchi bilan xaridor o'rtasida
sodir bo'ladigan iqtisodiy aIoqalar tushuniladi. Oldi-sotdi xustlsida
tovar va pul egalari o'rtasida shunday iqtisodiy munosabatlar
yuzaga keladiki, tllaming aniq ijro etuvchilari bo'lib, korxona va
tashkilotlar hisoblanadi Ushbu korxona va tashkilotlar o'z iqtisodiyotini mustahkamlash va rivojlantirish uchun bozar munosabatlari jarayonida (,Talab va taklif» bilan «Pul muomalasi,> qonunqoidalariga amal qilgan holda iqtisodiy tahlilni tashkil qilishi va
uning natijalaridan samarali foydalanishi zamr.
Demak, iqtisodiy tahlilning bozor munosabatlari sharoitidagi
mazmuni nimani ifodalaydi? Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona faoliyatining barcha tomonlarida sodir bo'lgan va bo'layotgan
iqtisodiy jarayonlar va ulaming natijalarini uzviy bog'lagan holda
maqsadli, tezkor, joriy va istiqbolli o'rganish asosida tlning ta'minot, ishlab chiqarish, tijorat va moliyaviy holatlarini yaxshilash
imkoniyatlarini ko'rsatib, har tomonlama chuqur baho berish
hamda nuqsonJami tugatish yo'Uarini ko'rsatish iqtisodiy tahlilning bozor munosabatlari sharoitidagi mazmunini ifodalaydi.
Iqtisodiy tahlilni o'z vaqtida uyushtirish va uning natijalaridan
hayotda samaraIi foydalanish iqtisodiyotning rivojlanishida muhim
rol o'ynaydi. Tahlil korxonalar faoliyatining barcha tomonlari
(ta'minot, ishlab chiqarish, tijorat va moliyaviy faoliyatlari)da sodir
bo'lgan va bo'layotgan iqtisodiy hodisa hamda jarayonlarning
o'zgarishini, o'zgarislming sabablarini o'rganadi. Natijada, mavjud
bo'lgan imkoniyatlarni aniqlaydi, ularni xo'jalik faoliyatiga jalb
etish bo'yicha yo'l-yo'riqlar ko'rsatadi, ya'ni tabiiy, mehnat, moddiy va moIiyaviy resurslar bilan taminlanish va ulardan foydalanish
darajasini yaxshilash, mehnat unumdorligini oshirish, mahsulot
tannarxini pasaytirish, foydani ko'paytirish va rentabellikni oshirish
imkoniyatlarini ko'rsatish bilan iqtisodiy tahlil iqtisodiyotda katta
ahamiyat kasb etadi. Boshqacha aytganda u korxona iqtisodiyotini,
qolavcrsa, milliy iqtisodiyotni mustahkamlash va rivojlantirish
imkoniyatlarini ko'rsata bilishligi bilan muhim ahamiyatga egadir.