Kurs ishi mavzu: bozor iqtisodiyotida o`tishda o`zbek modeli va uning o`ziga xos xususiyatlari

II-Bob. Taraqqiyotning “O’zbek modeli”va uning o`ziga xos xususiyatlari
2.1 “O’zbek modeli”ning iqtisodiy jihatlari

Iqtisodiyotning mafkura va siyosat qurboni bo’lishi respublikaning tashqi

iqtisodiy faoliyatida yanada kengroq namoyon bo’ldi. 1990 yilda O’zbekistonga tashqaridan olib kelingan mahsulotning 90 foizga yaqinini sanoat mahsulotlari tashkil etardi. Chetdan keltiriladigan moddiy ishlab chiqarish tarmoqlari mahsulotining 80 foizdan ziyodrog’i sobiq ittifoq respublikalari ulushiga to’g’ri kelardi. Keltiriladigan sanoat mahsulotlari tarkibida asosiy o’rinni mashinasozlik va metallga ishlov berish (27,7%), yengil (22,7%) va oziq -ovqat (15,2%) sanoatlari egallagan.
Mahsulotlar, asosan, respublikalararo ayirboshlash b o’yicha chiqarilar va kiritilar edi. Tashqariga chiqarilgan sanoat mahs ulotlari orasida asosiy o’rinni (59,7%) yengil sanoat mahsulotlari (paxta tolasi) tashkil etardi.
Yana bir ayanchli holat shundan iborat ediki, tashqariga mahsulot chiqarishga nisbatan tashqaridan mahsulot kiritish ko’pchilik tarmo qlarda ancha yuqori edi. O’zbekistonning, ayniksa, mashinasozlik va metallga ishlov berish, kimyo va neft-kimyo, oziq-ovqat sanoati mahsulotlari buyicha tashqi bozorga bog’liqligi kuchaydi.
1990 yilda xalq iste’moli tovarlari bo’yicha tashqaridan mol kiritish (importni qo’shganda) tashqariga mol chiqarishdan (eksportni qo’shganda) 3 barobar ortiq bo’lgan. Nooziq-ovqat mahsulotlari (yengil sanoat mahsulotlari, madaniy-maishiy va xo’jalik mollari) buyicha mahsulot kiritish mahsulot chiqarishdan 4 barobar ko’p edi.
Oziq-ovqat tovarlaridan go’sht va go’sht mahsulotlari, sut va sut mahsulotlari, tuxum, un, yorma, makaron, qand, qandolatchilik mahsulotlari, baliq, balik konservasi, margarin, konservalar, alkogolli ichimliklar keltirilsa, nooziq-ovqat tovarlaridan deyarli barcha turdagi gazlamalar, tikuvchilik va trikotaj mahsulotlari, charm poyabzal, madaniy-maishiy va xo’jalik tovarlaridan mebel, muzlatkichlar, kir yuvish mashinalari, televizorlar, ra diopriyomnik qurilmalari, farfor-fayans, shisha va billur idishlar, velosiped va mopedlar keltirilgan. Har yili millionlab tonna paxta yetishtiriladigan o’lkada, hatto durustroq paypoq ishlab chiqaradigan fabrika ham qurilmagan, shoir aytganideq "daryo bo’yida qultum suvga zor" edik!²⁶
Mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab vaziyat o’nglana boshladi. Lekin, iqtisodiyotning eski tuzumdan qolgan bunday mustamlakacha tarkibi bilan bozor munosabatlariga asoslangan mustaqil milliy iqtisodiyotni barpo etib bo’lmasdi. Buning uchun izchil, tizimli va uzoqni ko’zlab ish tutish lozim edi. Mamlakatimizda bu borada amalga oshirilayotgan ishlar berayotgan samaralarni quyidagi raqamlardan ham qo’rish mumkin.

26. 
    Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ва 2013 йилга мўлжалланган энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасидаги «Барча режа ва дастурларимиз Ватанимиз тараққиётини юксалтириш, халқимиз фаровонлигини оширишга хизмат қилади» мавзусидаги маърузасини ўрганиш бўйича Ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт. - 2011. 39-42 бетлар
    

19