Kurs ishi. Mavzu: Benzoy kislata va efirlari. Bajardi: Qabul qildi: Reja

Benzoy kislataning olinishi.
Aromatik uglevodorodlarning yon zanjirini KMnO₄ yoki K₂Cr₂O₇ ishtirokida oksidlash:

4. Grinyar reaksiyasi:

Xossalari
Aromatik karbon kislotalari o‘zlarining kislotalilik kuchi bilan alifatik qator to‘yinmagan kislotalardan kuchlidir. Aromatik yadro karboksil guruhidan uzoqlashgan bo‘lsa, bunday kislota kuchsizlanadi. Aromatik yadrodagi o‘rinbosar yadroning induktiv ta’sirini o‘zgartirib, anionning solvatlanish darajasini o‘zgartirishi mumkin.
1. Tuz hosil bo‘lishi:

2.Galoidangidridlar hosil bo‘lishi:

3. Kislota angidridlari hosil bo‘lishi:

4.Eterifikatsiya reaksiyasi:

5.Kislota amidi va nitrilni hosil qilishi:

Aromatik kislotalar elektrofil reagentlar bilan almashinish reaksiyalariga (nitrolash, sulfolash, galogenlash) kirishadi:

6. Tereftal kislotasi etilenglikol bilan reaksiyaga kirishib polietilentereftalat polimerini (lavsan) hosil qiladi:

Xulosa:
Aromatik birikmalar molekulasida bir yoki bir necha benzol yadrosini saqlagan karbotsiklik birikmalarning katta guruhidir. Dastlabki vakillari tabily smola va balzamlardan ajratib olingani va xushbo'y bo'lgani uchun ularga «Aromatik birikmalar» deb nom berilgan. Lekin ko'p aromatik birikmalar xushbo'y bo'lmasa ham, bu tarixiy atama fanda saglanib qoldi. Aromatik uglevodorodlarga arenlar deyiladi. Arenlar molekulasidagi sikllarning soniga qarab, mono -va politsiklik arenlarga bolinadi. Aromatik uglevodorodlarning bosh vakili benzoldir. Uni 1825yilda Faradey yoritgich gazdan ajratdi. 1834-yilda E. Mitcherlix benzolni benzoy kislota tuzini qizdirib oldi va uning elementar tarkibi C₆H₆ ni aniqladi. 1845-yilda A. Gofman benzolni toshko'mir smolasidan ajratdi. Keyinchalik Yu. Libix bu moddaga benzol deb nom berdi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Tojimuhammedov.H.S, Xo’janiyozov.H.O’, Shohidoyatov.H.M
   
2. 
   В.Ф.Травень “Органическая химия” I, II, III томы. Москва 2015
   
3. 
   О.А.Реутов, А.Л.Кури, К.П.Бутин “ОРГАНИЧЕСКАЯ ХИМИЯ” 1-2-3-4-части. Москва 2005
   
4. 
   R.F.Shoymardonov “Organik kimyo”. 2008-yil
   
5. 
   Z.Sobirov “Organik kimyo” Toshkent “Aloqachi” 2005-yil
   

www.ziyonet.uz
www.uz
www.kasu.uz
www.arxiv.uz