Kurs ishi mavzu: “Arab tilida bog’lovchi va uning turlari ” Bajardi: Qabul qildi: Toshkent 2022-yil mundarija: kirish I bob. Arab tillarida gap va ularning turlari

Kurs ishi mavzuning maqsad va vazifalari. Arab tili grammatikasi, ayniqsa, sintaksis haqida ma’lumot berib, uni qiyosiy tarzda ochib berishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni qo‘yib oldik:
Arab tilida sintaksisnimaligini ochib berish;
Sintaktik kategoriyalarni aniqlab olish;
Arab tilidagi bog’lovchi va uning turlari larni o‘rganish;
Arab tilida sodda va murakkab jumlalarni izohlash.
Kurs ishi mavzuning obyektlari: Kitoblar, jurnallar, maqolalar, lug‘atlar, gazetalar va internet tarmoqlari.
Mavzuni tarkibiy tuzilishi.
Bu mavzuni to‘liq qamrab olish uchun uni murakkab reja tartibida yoritishga harakat qilindi. U kirish, asosiy qism va xulosalardan iborat. Asosiy qism ikki bobdan, har bir bob ikitadan kichik mavzulardan tashkil topgan. Oxirida mavzuga umumiy xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.

I BOB. ARAB TILLARIDA GAP VA ULARNING TURLARI

1.1. Arab tilidagi bog’lovchi va uning turlari

Arab tilidagi الموصولة الجملة o‘zbek va rus tillaridagi aniqlovchi, ega, kesim yoki bog’lovchi va uning turlari li qo‘shma gaplar shaklida tarjima qilinganligi uchun ham o‘zbek va rus arabshunos olimlari الموصولة الجملة tarkibidagi nisbiy olmoshlarning vazifasini inobatga olgan holda arab tilshunoslarining tahlillaridan farqli ravishda ega, kesim, bog’lovchi va uning turlari lar shaklida tahlil qiladilar.
Ko‘p hollarda ﻤﺎ nisbiy olmoshi kesim va ega ergash gaplarda bosh gap bilan ergash gapni bog‘laydi.
Arab tilidagi الموصولة الجملة “al-jumlatu l-mavsulatu”larni o‘zbek tiliga ega, kesim va bog’lovchi va uning turlari lar tarzida tarjima qilinadigan muqobillarini ko‘rib o‘tamiz.
Bosh gapning to‘ldiruvchisi vazifasida keluvchi ergash gap bog’lovchi va uning turlari deyiladi. bog’lovchi va uning turlari ham to‘ldiruvchi javob bo‘lgan savollarga javob bo‘ladi. Arab tilidagi الموصولة الجملة larni o‘zbek tiliga to‘ldiruvchi ergash gaplar tarzida tarjima qilinadigan muqobillarini keltiramiz.
¹. ﺍﻟﺻﻌﺑﺔ ﺃﻴﺎﻤﻰ ﻓﻰ ﺴﺎﻋﺪﻭﻨﻰ ﺍﻟﺫﻳﻦ ﺃﻨﺴﻰ ﻻ ﺇﻨﻨﻰ
Qiyin kunlarimda menga yordam qilganlarni unutmayman.
أكرمتُ اللتينِ اجتهدتا
Ta’lim olayotgan ikki ayolga yaxshilik qildim.
Bu ikki misolga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, birinchi misoldagi ﺍﻟﺫﻳﻦ nisbiy olmoshi ﺃﻨﺴﻰ fe’li, ikkinchi misolda اللتين nisbiy olmoshlari أكرمتُ fe’li ta’sirida tushum kelishigida kelgan.
Quyida nisbiy olmoshlar fe’l ta’sirida tushum kelishigida kelgan va o‘zbek tiliga bog’lovchi va uning turlari lar shaklida tarjima qilinadigan misollarni keltirib o‘tamiz.