Курс иши мавзу : Халқаро меҳнат тақсимоти: миллий иқтисодиётга имкониятлар ва таҳдидлар

3.Халқаро меҳнат тақсимотининг афзаллиги ва камчиликлари. Классик иқтисодиётда халқаро меҳнат тақсимоти ихтисослашган фаолият учун фойда келтиради деб ҳисобланса-да, ушбу бўлинма яратадиган тенгсизликлар ва тузилган иерархияларга кўпроқ эътибор берадиган бошқа таҳлиллар мавжуд.
Халқаро меҳнат тақсимоти нинг мамлакатлар учун манфаатли томонлари.
1. Халқаро айирбошлашнинг қулай шароитларида экспорт қилинаётган товарлар ва хизматлар байналминал ва миллий қийматлари ўртасидаги ижтимоий фарқига эришиш
2. Арзон импорт товарлар ва хизматлар эвазига миллий товарлар ишлаб чиқариш ва хизматлардан воз кечиш.
Иқтисодий интегратсия икки ва ундан ортиқ миллий хўжаликларининг ягона механизмини яратиш мақсадидаги яқинлашуви ва уйғунлашувидир. Иқтисодий интегратсия жараёни ривожланиш даражасига кўра қуйидаги бешта гуруҳга ажратилади:
1.Еркин савдо минтақаси;
2.Божхона иттифоқи;
3.Умумий бозор;
4.Валютавий иқтисодий иттифоқ;
5.Сиёсий;
Афзаллиги:
- Ресурслардан янада самарали фойдаланиш, чунки ҳар бир мамлакат ўзи учун энг мақбул бўлган вазифаларда ўз салоҳияти ва бойлигидан фойдаланиши мумкин. Бу мамлакатга иқтисодий ресурсларидан тўлиқ фойдаланишга имкон беради.
- Харажатларни икки йўл билан пасайтириш: нархларни пасайишига олиб келадиган ишлаб чиқариш кўламини тежаш ва қиёсий устунликлардан фойдаланиш.
- Тижорат алмашинуви орқали халқларнинг самарали ривожланиши таъминланади. Ортиқча экспорт қилиниши мумкин, бу эса даромаднинг айланма оқимига таъсир қилади.
Камчиликлари:
Баъзи иқтисодий таҳлилчилар Халқаро меҳнат тақсимоти таъсирини обрўсизлантиришди ва бу бўлиниш фақат товар ишлаб чиқарадиган мамлакатларда қашшоқлик ва тенгсизликни келтириб чиқарди деб таъкидладилар.
Дарҳақиқат, 1980 йилларда БМТнинг Лотин Америкаси бўйича иқтисодий комиссиясининг аъзоси, иқтисодчи Раул Пребиш Халқаро меҳнат тақсимоти дунёни икки гуруҳга бўлинишини келтириб чиқарди: бири хом ашё ишлаб чиқарадиган, иккинчиси хом ашё ишлаб чиқарадиган - саноатлашган маҳсулотлар.
Биринчи гуруҳ ўзларининг товарлари қийматининг тобора пасайиб кетиши сабабли уларнинг харид қобилиятини йўқотганини кўрган бўлса, иккинчи гуруҳга уларнинг маҳсулотларининг мос ёзувлар нархларининг кўтарилиши фойда келтирди.
Хом ашёнинг қадрсизланиши пайтида саноат маҳсулотлари нисбий қийматини оширган ушбу ҳодиса тижорат алмашинуви жараёнларининг ёмонлашуви деб номланган.
Ушбу ёмонлашув, тенгсизликнинг кўпайиши билан бир қаторда, энг таъсирланган мамлакатларнинг энг бойларга кўпроқ боғлиқлигига олиб келади.