Kurs ishi bajardi: Abdujabborov S. Qabul qiluvchi: To’xtasinov A. Mavzu: C++ tilida yordamida oddiy differsial tenglamalarni Eyler usulida ishlash reja

C++ dasturi tilining o'zgaruvchilar va ularning tiplar

Dastur bajarilishi jarayonida o’z qiymatini o’zgartira oladigan kattalikka o’zgaruvchi deyiladi. O’zgaruvchi nomlari ixtiyoriy lotin xarflar yoki xarf+raqamlardan iborat bo’lishi mumkin.

Diqqat! C/C++ tilida katta va kichik xarflarning farqi bor. Masalan:
a; A; ff12; alfa; gamma13; Gamma13;
23a; x\y; -z6; R&B; [Qu]; “Perfect”; Вася - mumkin emas;
O’zgaruvchilarning son qiymatlari quyidagi ko’rinishda bo’lishi mumkin:

1. Butun sonlar. Masalan: 5; 76; -2024;

2. Butun 8 s.s.dagi sonlar. Ular 0 (nol)dan boshlanadi va 0 dan 7 gacha bo’lgan raqamlardan tashkil topadi. Masalan: a=045327; C=077; a=0786;
3. Butun 16 s.s.dagi sonlar. Ular 0 (nol) va x yoki X dan boshlanadi va 0 dan 9 gacha bo’lgan raqamlar va a-f yoki A-F harflardan tashkil topadi. Masalan: a=0x16; c=0X1234;
4. Haqiqiy sonlar. Ular nuqta bilan yoziladi. Masalan: 8.1; -12.59; 0.00761;
5. Juda katta yoki juda kichik haqiqiy sonlar e formada yoziladi. Bu formada mantissa va tartibi bir qator qilib tashkil etiladi. Masalan: 0,0000076 = 0,76·10⁻⁵ = 0.76e-5;
580000000 = 58∙10⁺⁷ = 58e+7;
Bu erda: 0.76 va 58 sonlari mantissa, -5 va +7 sonlari tartibi deyiladi.
C/C++ tilida o’zgaruvchilarni ishlatishdan oldin albatta e’lon qilinishi shart. O’zgaruvchilarni e’lon qilishda quyidagi tiplar ishlatiladi:

1. char – simvolli o’zgaruvchilar uchun. Masalan: char x, y, z;

Simvolli o’zgaruvchilar ‘ ‘ ichida yoziladi va ASCII kodlariga mos keladi (American Standart Code for Information Interchange). Xotiradan 1 bayt joy oladi. Masalan: x=‘a’; y=‘6’; z=‘*’;
2. int – butun tipli o’zgaruvchilar uchun. Xotiradan 2 bayt joy oladi. Masalan:
int x, y, c;
Butun sonlar -32768 dan +32767 gacha qabul qilinadi.
x=234; y=-56; c=33000; z=9.99;
3. long – butun tipli katta o’zgaruvchilar uchun. Xotiradan 4 bayt joy oladi. Masalan:
long a1, A1;
Katta butun sonlar -2147483648 dan [phone] gacha qabul qilinadi.
a1=123456789; A1=-34;
4. float – haqiqiy tipli o’zgaruvchilar uchun. Xotiradan 4 bayt joy oladi. Masalan
float x, y, z;
Haqiqiy sonlarning qabul qilish chegarasi:
-10⁺³⁸ dan + 10⁺³⁸ gacha

x = 0.456; y=-98.7; z=55;

5. double - katta yoki kichik qiymatli haqiqiy tipli o’zgaruvchilar uchun. Xotiradan 8 bayt joy oladi. Masalan: double a1, a2, a3;

Sonlarni qabul qilish chegarasi:
-10⁺³⁰⁴ dan +10⁺³⁰⁴ gacha

a1=23.76; a2=-5000; a3=1.4e+200;

5. long double – juda katta yoki juda kichik qiymatli haqiqiy tipli o’zgaruvchilar uchun. Xotiradan 10 bayt joy oladi. Masalan:
long double a1, a2, a3;
Sonlarni qabul qilish chegarasi:
-10⁺⁴⁹³² dan +10⁺⁴⁹³² gacha

a1 =0.43e-1000; a2=38; a3=89.631;