Kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o

Umumiy ko‘rsatmalar. 
Boshlang‘ich tayyorgarlikda cho‘qqayishlarni yog‘ochga yuzlangan holatda
yarim cho‘qqayishdan boshlash kerak. IV holatga ( oyoq holatlarini
o‘rganishdagi kabi), o‘quvchi tayoqqa bir qo‘l bilan tayanib yarim 
cho‘qqayishni bajarayotgan vaqtda, ishga oxirida kirishiladi. 
Chuqur cho‘qqayib o‘tirish keyinroq o‘rganiladi, chunki tiklangan, 
tovonlarni tashqariga yo‘naltirish va yyetarli darajada kuchli oyoqlarni hamda
tiklangan va mahkamlangan tanani talab qiladi.
Bu sifatlar oyoq holatlari, yarim cho‘qqayishlar, "battements tend us" va
poldagi boshqa harakatlarni o‘rganish jarayonida hosil qilinadi. Faqat undan
keyingina chuqur cho‘qqayishlarni o‘rganishga o‘tish mumkin. 
Cho‘qqayish va yarim cho‘qqayishlarda oyoqlarning kaftini tashqariga 
yo‘naltirilganlik holatiga alohida e’tibor beriladi, aks holda axill payi ishga
to‘liq kirishmaydi va yyetarli rivojlanmaydi. 
Oyoq panjasining ichki tomoniga, bosh barmoqlarga "bosilish"ga yo‘l
qo‘ymaslik zarur. Tana og‘irligi ikkala oyoqqa teng taqsim qilinadi. Qomat
to‘g‘ri va tortilgan bo‘lishi kerak, tana beldan bukilmasin, dumba mushaklari

---

157
tarang va ichga tortilgan (aynqsa II holatda cho‘qqayishlar bajarganda). Oyoq
mushaklari ham shundek tarang; tizzalar o‘ta yozilgan (ochilgan) va o‘tirishda 
oyoq uchlari tomonga yo‘nalgan (tizza oyoq uchi qarshisida). 
O‘tirish va tiklanish siltanmay bir maromda kechadi, shu bilan birga, eng
quyi nuqtaga yetishganda "plie" holatda ushlanib qolmay; uzluksiz
harakatlanib, darhol tiklanish kerak. 
Boshlang‘ich tayyorgarlikda yarim cho‘qqayish va to‘liq cho‘qqayish
alohida o‘rganiladi, har biri barcha oyoq holatlarida 2 martadan. Keyinchalik
2 ta yarim cho‘qqayish bilan to‘liq cho‘qqayishni qo‘shish mumkin bo‘ladi. 
"DEMI PLIE" .
Yarim cho‘qqayishlarda tovonlar poldan
uzilmasligi kerak. Bu axill payini
rivojlantiradi va oyoq panjalarining
tovondan sakrashdagi to‘g‘ri holatini
shakllantiradi. Yarim cho‘qayishda qo‘l
dastlab II holatga yoziladi.
"GRAND PLIE" 
Chuqur 
cho‘qqayib o‘tirishda tovonlarni polda iloji
boricha uzoq ushlab turish, toki ular
beixtiyor poldan uzilguncha. Tiklanishda
tovonlarni iloji boricha ertaroq polga
tushirishga tirishish kerak, lekin oyoqlarni
tiklash sur’atini tezlashtirmay. Ikkala
tovonni baravar poldan uzish va baravar
polga tushirish zarur. Har doim sonlarning 
o‘ta yozilgan va oyoq kaftlarining 
tashqariga yo‘naltirilganlik holatini saqlash 
kerak.
 

---

158
II holatda to‘liq cho‘qqayib o‘tirishda tovonlar poldan uzilmaydi. 
IV holatda o‘tirishda tana og‘irligini oyoq panjalari orasida to‘g‘ri
taqsimlab, ikkala oyoqda bir maromda o‘tirish kerak. 
Keyinchalik cho‘qqayishlar soni 2 barobar qisqartiriladi. Tayoq oldidagi
va zal o‘rtasidagi mashqlarga o‘tirish bilan bog‘liq harakatlar qo‘shiladi,
shuning uchun ortiqcha o‘tirishlar soniga qiziqmaslik kerak: bu oyoq 
bo‘g‘inlarini bo‘shashtiradi. Kundalik mashqlar va butun o‘quv bosqichi
davomida tayoq oldidagi o‘tirishlarni navbatlash tavsiya qilinadi: bir kun o‘ng 
oyoqdan bajarish, boshqa kuni – chap oyoqda va h.k.; Bu ikkala oyoqning bir 
xil rivojlanishini ta’minlaydi.