Курашиш дарслик “Akademiya” Тошкент – 2022

12.4. Коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар натижасида олинган 
активларни халқаро шартномаларига мувофиқ қайтариш масалалари
Дунёда жиноий йўл билан билан топилган мол-мулкни легаллаш
-
тиришга қарши курашиш, коррупцион жиноятларнинг олдини олиш ва 
глобал хавфсизлик масалалари билан бирга, иқтисодий барқарорликни 
таъминлаш, шунингдек коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар натижасида 
топилган активлар
92
ни қайтаришнинг универсал механизмларини иш
-
лаб чиқиш қатор халқаро ташкилотлар ҳамда давлатлар олдида турган 
муҳим масала ҳисобланади.
Халқаро тажрибада активларни жиноий йўли билан орттиришнинг 
ўғрилик ёки ноқонуний ўзлаштириш, талон-торож, фирибгарлик, алдаш, 
адаштириш, пора бериш, мансаб ваколатидан ғаразгўйлик мақсадларида 
фойдаланиш, маҳаллий давлат хизматчиларини пора эвазига оғдириш, 
халқаро давлатлар ёки халқаро ташкилотлар хизматчиларини пора эва
-
зига оғдириб олиш, хизмат мавқеидан шахсий манфаатларда фойдала
-
ниш, жиноий даромадларни легаллаштириш, яшириш, эгаллаш, эгалик 
қилиш ёки улардан фойдаланиш, давлат харидлари қоидаларини бузиш 
каби усуллари мавжуд
93
.
Жиноий йўл билан топилган ноқонуний, шу жумладан, коррупцион 
механизмлар ёрдамида олинган маблағлар ва активларни қайтариш 
БМТнинг Коррупцияга қарши конвенциясининг асосий принципи сифа
-
тида тан олинган
94
. 
92
Активлар – банк ҳисобварақларидаги пул маблағлари, қимматбаҳо 
қоғозлар, кўчмас мулк, транспорт воситалари, санъат буюмлари, қимматбаҳо ме
-
таллар ҳам бўлиши мумкин. Барча активлар учта асосий шаклга эга: 1) моддий; 
2) номоддий; 3) молиявий активлар. 
Моддий активлар
бу шахснинг мулки ускуналар, ёқилғи, мебель, бинолар, 
асбоблар аниқ хусусиятларга эга бўлган ташкилот мулки объектлари, бинолар, 
автомобиллар, товарлар, хом ашё ва махсулотлар.