|
Дав
лат
хизматчилар
и
учун
ўрнатилган
чек
ловлар
ва
тақиқ
лар
турлари:
Бирор фаолият билан шуғулланишни
тақиқлаш
Муайян ҳуқуқларга эга бўлишни тақиқлаш
(вакиллик қилиш, совға олиш, жамоат
бирлашмаларига аъзолик)
Муайян процедураларни белгилаш (хорижий
сафарга бориш, декларация топшириш ва б.)
57
ради. Амалдаги қонунчиликка асосан, қуйидагилар сиёсий партияларга
аъзо бўлолмайдилар:
- судьялар;
- Ўзбекистон Республикаси Ҳисоб палатасининг мансабдор шахс-
лари;
- прокурорлар ва прокуратура терговчилари;
- ички ишлар, Миллий гвардия органлари, Давлат хавфсизлик
хизмати, Ўзбекистон Республикаси Президенти давлат хавфсизлик хиз
-
матининг ходимлари;
- ҳарбий хизматчилар;
- хорижий давлат фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар
36
.
Қонун чиқарувчи давлат хизматчиси учун бундай чекловни белги
-
лашда партия фаолиятининг сиёсий ҳокимиятга ҳаракат қилиши, бу бо
-
рада манфаатлар тўқнашуви билан боғлиқ реал эҳтимол келиб чиқишини
эътиборга олади.
Яна бир муҳим масала – бу давлат хизматчиларининг тадбиркор
-
лик фаолияти билан шуғулланишларига йўл қўйилмаслигидир. Қонун
ҳужжатлари билан қуйидаги мансабдор шахсларга тадбиркорлик фао
-
лияти билан шуғулланиш тақиқланган:
давлат ҳокимияти ва бошқарув органларининг, ҳуқуқни муҳофаза
қилиш органларининг ходимларига;
давлат банклари раҳбарлари ва уларнинг ўринбосарларига, хизмат
юзасидан пул белгиларига ва пул (банк) ҳужжатларига бевосита алоқаси
бўлган мансабдор шахсларга;
давлат корхоналари, муассасалари ва ташкилотлари раҳбарларига
ва уларнинг банк ҳужжатларига имзо қўйиш ҳуқуқига эга бўлган
ўринбосарларига;
давлат таъминот ва савдо-сотиқ корхоналари ва ташкилотларининг
раҳбар ходимларига;
тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш билан боғлиқ масалалар
-
ни ҳал қилиш ёки бундай фаолиятни назорат қилиш вазифасига кирувчи
давлат органларининг раҳбар ходимлари ва мутахассисларига
37
.
Давлат хизматчисининг тадбиркорлик фаолияти билан боғлиқ шах
-
36
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси. 1997 й.,
2-сон, 36-модда.
37
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Вазирлар Маҳкамасининг
1992 йил 6 мартдаги “Тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиш тақиқланган
мансабдор шахсларнинг рўйхати тўғрисида”ги 103-сонли қарори.
58
сий манфаатдорлиги давлат манфаатларига зарар етказиши билан бир
қаторда, ўзининг хизмат вазифаларини муносиб бажаришига таъсир
қилади.
Миллий қонунчилигимизда чекловлар билан боғлиқ белгиланган
яна бир масала – бу давлат хизматчиларининг ўз фаолиятидан ташқари,
бошқа ҳақ тўланадиган лавозимларни эгаллаши тақиқланганидир. Бунда
шуни инобатга олиш керакки, ижод эркинлиги нуқтаи назаридан илмий
ва педагогик фаолият бундан мустаснодир. Масалан, давлат хизматчила
-
рининг асосини ташкил этадиган ҳукумат аъзоларига эътибор берадиган
бўлсак, Вазирлар Маҳкамаси аъзолари илмий ва педагогик фаолиятдан
ташқари, ҳақ тўланадиган бошқа турдаги фаолият билан шуғулланиши
мумкин эмас
38
.
Бу каби чекловлар сенатор ва депутатлар, прокуратура органлари
ходимлари, судъялар ва бошқа махсус давлат хизматчилари учун ҳам
ўрнатилган. Бундай тартибнинг ўрнатилиши эса, биринчи навбатда, бел
-
гиланган вазифа ва ваколатларни холис, сифатли ва ташқи таъсирларсиз
амалга оширишга қаратилган бўлса, иккинчидан, икки лавозим вако
-
латлари ўртасида келиб чиқиши мумкин бўлган қарама-қаршиликнинг
олдини олиш билан боғлиқ.
Юқоридагилар билан бирга, қонунчиликда манфаатлар тўқнашу-
вининг олдини олиш мақсадида давлат хизматчиларининг бир корхо
-
нада ёки ўзаро бўйсунувда бўлган ташкилотда ишламасликлари, бир
вақтда бошқа ҳақ тўланадиган лавозимда меҳнат фаолиятини олиб
бормасликлари, турли ташкилот, шу жумладан, хорижий ташкилотларда
ишламасликлари, давлат сири ва хизмат сири ҳимоясини муносиб таъ
-
минлашлари, акциядор ёки турли корхоналарга улушдор бўлмасликлари
бўйича ҳам қатор чеклов ва тақиқлар ўрнатилганини ҳам кўришимиз
мумкин.
Хулоса сифатида айтиш мумкинки, давлат фуқаролик хизматида
тақиқ, чекловларнинг белгиланиши ва уларга амал қилинишини таъмин
-
лаш нафақат коррупция ва манфаатлар тўқнашувининг олдини олишда
самарали восита ҳисобланади, балки унверсаллик функциясини бажа
-
риб, давлат органлари зиммасига юклатилган вазифа ҳамда функция
-
ларнинг юқори даражада ва холис бажарилишига имкон беради.
38
Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси. 11.12.2019 й.,
03/19/591/4130-сон.
59
Do'stlaringiz bilan baham: |
