Kurash turlari va uni o`qitish metodikasi

 
Adabiytlar. 
 
1.  Salamov  R.S.  Sport  mashg’ulotining  nazariy  asoslari.  O’quv  qo’llanma 
Tosh. 2005. 
2.Kerimov.F,  Umarov.M.  Sportda  prognozlashtirish  va  modellashtirish. 
Darslik. Tosh 2005.  
3.      Kerimov.F.  Sport  sohasida  ilmiy  tadqiqotlar.  O’quv  qo’llanma.  Tosh. 
2004.  
 
Sportga yaroqlilikni aniqlash 
 
Sportda  qobiliyat  va  iqtidor  muammosini  ko’rib  chiqishda,  birinchi 
navbatda,  buyuk  sportchilardan  hali  birortasi  ham  o’zining  eng  yaxshi  natijasiga 
boshidan oxirigacha mustaqil Shug’ullanib erishgan emasligini aytib o’tish lozim. 
Salohiyatni  aniqlash  va  uni  to’g’ri  qo’llashga  mutaxassislar  va  trenerlar  yrdam 
beradilar. Mazkur jarayn (saralash va y’naltirish) qanchalik aniq va tez yuz bersa 
sport  yutuqlari  va  ularning  turg’unligini  belgilovchi  xarakteristikalar  Shunchalik 
yuqoriroq bo’ladi. 
 
Sportga  yaroqlilikni  aniqlash  –  ko’p  bosqichli,  ko’p  yillik  jarayn,  u 
sport  tayyrgarligining  barcha  bosqichlarini  o’z  ichiga  qamrab  oladi.  U,  ma’lum 

---

sport  turida  muvaffaqiyatli  takomil-lashishini  ta’minlash  uchun,  sportchining 
qobiliyatini  har  tomonlama  o’rganish,  ushbu  qobiliyatlarni  shakllanishi  uchun 
zarur  zamin  yaratishga  asoslangan.  Uning  ko’pgina  nazariy  va  uslubiy  jihatlari 
yetarli darajada ochib berilgan. 
 
Lekin,  afsuski,  muammoning  bir  qator  qoidalari  ishlab  chiqilganiga 
qaramasdan,  haligacha  bolalarni  sportga  yaroqliligini  aniqlashning  nazariyasi  va 
sport  trenirovkasi  uslubiyatining  bir  butun  tizimi  mavjud  emas.  Odatda, bolalar  u 
yoki  bu  to’garakka  tasodifan  keladilar:  do’stlari  bilan,  ota-onalarning  hoxishiga 
ko’ra.  Eng  yaxshi  holda,  maktabdagi  jismoniytarbiya  o’qituvchisi sportning biror 
turi  bilan  shug’ullanishni  maslahat  beradi,  yoki    yaqin  joylashgan  BO’SMdan 
maktab  bellashuviga  trener  kelib  (ko’p  hollarda  o’z  ixtiyri  bilan)  iqtidorli  bolani 
ko’rishi mumkin. Natijada, bolalarning ko’pchiligi «o’ziniki bo’lmagan» sport turi 
bilan Shug’ullanadilar, yillar sarflaydilar, lekin qimmatli natijaga erishmaydilar va 
sportdan  ko’ngli  qolib  chiqib  ketadilar.  Ehtimol,  ular sportning  boshqa  bir  turida 
muvaffaqiyatga  erishishlari  mumkin  edi.  Sportga  layqatli  bolalarning  anchasi  esa 
umuman  sportga  kelmaydilar:  ular  bunga  y’naltirilmaganlar  va  o’z  qobiliyatlari 
haqida xech narsa bilmaydilar. 
 
Oxirgi yillarda bizning sportchilarimizni xalqaro sport  maydonlardagi 
muvaffaqiyatsizliklarining  negizida,  bolalarni  sportga  yaroqliligini  aniqlash 
tizimining y’qligi ytadi. Shu bilan birgalikda bugungi kunda, sport fanining, juda 
katta moliyaviy harajatlarsiz bunday tizim yaratishga zamini bor. 
 
Muammoning  ko’p  jihatlarining  nazariy  asoslari  ishlab  chiqilgani 
bilan  bir  qatorda,  kompyuter  texnologiyalarining  rivojlanganligi  muhim  zamin 
yaratadi.  Kompterlar  bolalarning  imkoniyatlari  va  ularning  rivojlanishini  kuzatish 
to’g’risida  axborotlar  bankini  yaratish  uchun  qo’llash,  ya’ni  monitoring  tashkil 
qilish,  bolalarning  sportga  yaroqliligini  aniqlash  diagnostikasi  muammosini  hal 
qilishda juda muhim ahamiyatga ega deb hisoblanadi.