Kurash с (105 R) Pechatga p65

EGILUVCHANLIK VA UNI RIVOJLANTIRISH USLUBI
Egiluvchanlik – bu kurashchining katta ampilitudada harakat-
larini amalga oshirish qobiliyatidur. Egiluvchanlik bo‘g‘imlardagi
harakatchanlik bilan aniqlanadi. U, o‘z navbatida, bir qator
amallarga bog‘liq: bog‘imlarning tuzilishi, paylar, mushaklar
cho‘ziluvchanligi va ularning cho‘zilish qobilyati. Egiluvchan-
likning bir nechta turi mavjud:
Faol egiluvchanlik – bu shaxsiy mushak kuchlanishlari hi-
sobiga harakatlarni qayta amplitudada bajarish qobilyatidadir.
Sust egiluvchanlik – bu tashqi kuchlar: og‘irliklar, raqib
harakatlari hisobiga harakatlari paytida ampilitudada bajarish
qobilyatidir. Sust egiluvchanlik hamma faol eguluvchanlikning
tezligi ko‘rsatkichlaridan yuqori.
Dinamik egiluvchanlik – dinamik xususyatlarga ega mashq-
larda namoyon bo‘ladigan egiluvchanlikdir.
Statik egiluvchanlik – statik egiluvchanlikka ega mashqlarda
namoyon bo‘ladigan egiluvchanlikdir.
Umumiy egiluvchanlik, turli yo‘nalishlarda eng yirik bo‘lim-
larda qayta ampilituda bilan harakatlarni bajarish qobilyatidir.
Maxsus egiluvchanlik kurashchining texnik-taktik xusu-
siyatlariga tegishli bo‘g‘imlar va yo‘nalishlarda harakatlarni katta
ampilituda bilan bajarish qobiliyatidir. Cho‘ziltiruvchi mashqlar:
oddiy, prujinali harakatlar o‘zini ushlagan holda siltanishli,
tashqi yordam bilan bajariladigan harakatlar egiluvchanlikni
rivojlantirishni asosiy vositalari hisoblanadi.
Bunday mashqlar bilan shug‘ullanish paytida bir qator us-
lubiy shartlarni bajarish lozim:

---

20
– mashqlarni bajarishdan oldin albatta badan qizdirish
mashqlarini kiritish;
– muayyan maqsadlarni oldinga qo‘yish, masalan, gavda
yoki buyumning ma’lum bir nuqtasiga qo‘lni tekkazish;
– cho‘ziltirish mashqlarini ma’lum bir ketma-ketlikda seri-
yalab bajarish; qo‘llar uchun; gavda uchun; oyoqlar uchun;
– cho‘ziltirish mashqlari seriyalari orasida bajariladigan ma-
shqlarni bajarish;
– mashqlarni bajarish vaqtida asta-sekin ular ampilituda-
sini oshirish;
– mashqlarni bajarishda shuni hisobga olish lozimki, hara-
katlanganlikni rivojlantirishning eng asosiy uslubi – bu tak-
rorlash uslubi hisoblanadi.
Bir-ikki oyda har kuni ikki marta shug‘ullanuvchilarning
alohida qobiliyatlariga qarab 25-50 marta takrorlashdan ibo-
ratliklardagi cho‘ziltirishga qaratilgan mashqlar tashkil topgan
mashg‘ulotlar davomida egiluvchanlik asta o‘sishi mumkin.