Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

7 - topshiriq
“Stratigrafik ustun asosida paleogeografik sharoitni tiklash”
mavzusida topshiriqlarni bajarish uchun
Y O ' R I Q N O M A
Mavzuga muvofiq avvalgi m ashg‘ulotda tuzilgan stratigrafik 
ustun yer po‘stida kechgan tektonik harakatlar asos qilib olinadi. 
Epeyrogen harakatlar natijasida yer po‘sti quyidagi uch holatda 
b o ‘lishi e’tiborga olinadi:
1. Yuqori k o ‘tarilgan va kuchli yuvilish jarayoni ro‘y beruvchi 
quruqlik holati;
2
.Cho‘kkan va asosan kontinental yotqiziqlar to ‘planishi ro‘y 
beruvchi quruqlikning pasttekislik holati;
3. Quruqlikning mutloq balandligi dengiz sathidan past bo‘lgan 
va: odatda dengiz transgressiyasi ro ‘y bergan holati; bunda asosan 
dengiz cho‘kindi yotqiziqlari hosil boMadi.
Stratigrafik kesmadagi m azkur uch holatning birortasiga mos 
keluvchi 
cho‘kindi 
yotqiziqlar 
qatlamlari 
ajratiladi. 
Ushbu 
m a’lumotlar paleogeografik egri chizigi shaklida aks ettiriladi. 
Buning uchun koordinatalar sistemasining x-absissa o ‘qida ixtiyoriy 
m iqyosda davomiyligini e ’tiborga olgan holda geologik davrlar, 
epoxa va asrlar (geoxronologik vaqt birliklari) belgilanadi, u- 
ordinata o ‘qida esa 
0
(m) dan quruqlikning past tekislik (kontinental
57

---

yotqiziqlar hosil b o iu v ch i) zonasi va kuchli yuvilish jarayoni ro ‘y 
beruvchi yuqori ko ‘tarilgan zonasi belgilanadi. 
0
(m) -dan quyida esa 
dengizning cho‘kindi yotqiziqlari hosil b o iu v ch i litoral, sublitoral, 
psevdobissal va batialning yuqori qismidan iborat zonalar ajratiladi. 
Yer yuzining (cho‘kma cho‘kish va yuvilish yuzalarining) har bir 
geoxronologik vaqt birligiga mos keluvchi nuqtalar holati grafikda 
mos keluvchi nuqtalar bilan 
belgilanadi. Ushbu nuqtalarni 
birlashtiruvchi 
egri 
chiziq 
o ‘rganilayotgan 
hududning 
paleogeografik egri chizigi deyiladi.
Adabiyotlar:
1. Гречишникова И.А., Левицкий E.C. Практические занятия 
по исторической геологии. М.: «Недра», 1979.
2. Рухин Л.Б. основы общей палеогеографии. Л Госгеол- 
техиздат
3. Страхов Н.М.Типы литогенеза и их эволюция в истории 
Земля. М.; Госгеолтехиздат, 1963.
8