Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

Radiolyariylar 
- plankton organizmlar. Dengiz chuqurligini 
aniqlashda hech qanday rol o ‘ynamaydi. Biroq radiolyariyli illar 
ko‘proq dengizning 4000 m dan ham chuqur bo‘lgan tubida 
to ‘planadi. Iliq dengizlarda chig‘anoqlar qalpoqcha, shlem yoki 
qirrali ignalari bo‘lgan yassi qo ‘ng‘iroq shaklida, sovuq dengizlarda 
esa-tor, minorasimon, to ‘g ‘nog‘ichsimon yoki aylana kesimli ignali 
oddiy elliptik shaklda bo‘Iadi.
Arxeotsiatlar 
- erta kembriy dengizlarida yashagan va qirilib 
ketgan bentos, yolg‘iz va kolonial yashagan jonivorlar. Iliq 
dengizlarning 20 m dan 100 m gacha bo‘lgan sayoz uchastkalarida 
ko‘proq karbonatli il cho‘kmalarda yashagan. Ular rif hosil qiluvchi 
hisoblanadi.
Korailar 
— dengizlardagi bentos jonivorlar. Hozirgi kunda er 
yuzining turli kengliklaridagi dengizlarda uchraydi va suv sathidan
10 km gacha bo‘lgan turli chuqurliklarda yashaydi. 180-550 m 
oralig‘idagi chuqurlik ular uchun ju d a qulaydir va ushbu 
chuqurliklarda ular turli shakllarda va katta miqdorlarda uchraydi. 
Odatda tropik dengizlarda korailar k o‘p bo ‘ladi. Dengizning 45 m 
gacha bo‘lgan chuqurliklarida, suv harorati 18,5°S dan 36°S gacha 
b o ig a n sharoitlarda yashovchi kolonial koralli poliplar rif hosil 
qiluvchilar hisoblanadi. R if hosil qiluvchi korailar paleozoyda ham 
(tabulyatalar, to ‘rt nurli korailar), mezozoy va kaynozoyda ham 
(oltinurli va sakkiz nurli korailar) m a’lum edi. Qadimgi geologik 
epoxalardagi va zamonaviy dengizlardagi rif hosil qilmaydigan 
koralli poliplar dengizning turli chuqurliklarida yashaydi.
Gastropodalar 
- aksariyati bentos jonivorlardir. Ular asosan 
dengizlarning 
qirg‘oq 
bo‘ylarida 
va 
sayoz 
uchastkalarida, 
m e’yordagi va m e’yorga yaqin sho‘rlikdagi zonalarida yashaydi, 
faqat ayrim turlarigina abissal chuqurlikdagi zonalarga tusha oladi.
29

---

Gastropodalar, yana shuningdek, quruqlikdagi chuchuk suvli 
havzalarda va subaeral muhitlarda ham yashashi mumkin.