Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

© «Tafakkur avlodi», 2020

---

К I R I S H
«Stratigrafiya» fanining amaliy m ashg‘ulotlari uchun m o‘ljal- 
langan ushbu qo‘llanma eng avvalo universitet va institutlarning yer 
haqidagi fanlardan bilim beruvchi fakultetlari talabalari uchun 
tayyorlangan
Geologiyaning fundamental qismi sifatidagi «Stratigrafiya» fani 
cho‘kindi tog‘ jinslarining hosil bo ‘lishi ketma-ketligi va shu bilan 
bog‘liq bo ‘lgan qatlamlanishning o ‘ziga xos jihatlari, qatlamlarning 
moddiy tarkibi, y a ’ni yerning cho‘kindi qavati va uning alohida 
geostrukturalari geologik tuzilishining umumiy qonuniyatlarini 
o ‘rganadi.
Ushbu qo ‘llanma ikki qismdan iborat. Birinchi qism fatsial tahlil 
va paleogeografik sharoitlarni tiklash masalalariga bag‘ishlangan. 
Bunda stratigrafik ustun tuzish va tavsiflashning amaliy ko‘nik- 
malariga ega bo‘lish, yer p o‘stining vertikal harakatlari kesishini 
tiklash maqsadida stratigrafik ustunni tahlil qilish, tadqiqot 
hududining litologik-fatsial kesmalarini va litologik-paleogeografik 
xaritasini tuzish amallari bajariladi. Bundan tashqari q o‘llanmaning 
m azkur bo‘limida fatsial tahlil qilishning asosiy qoidalari bayon 
qilingan, cho‘kindi to g‘ jinslarining hosil bo‘lishi bilan bog‘liq holda 
ularda yuzaga keluvchi strukturaviy va teksturaviy belgilar, qatlam 
yuzasida saqlanib qolgan belgilar va izlar, hozirda yashayotgan va 
geologik o ‘tmishda qirilib ketgan turlicha jonivorlar va o ‘simliklar 
organizmlarining hayot tarzi va yashagan muhiti haqidagi m a’lumot­
lar keltirilgan. Dengiz havzalarining litoral, sublitoral, psevdoa­
bissal, batial va abissal deb ataluvchi bionomik zonalari belgilari 
k o ‘rsatilgan.
Ikkinchi bo‘limda fatsial tahlil qilish va paleogeografik 
sharoitlarni tiklash b o ‘yicha to ‘rtta amaliy topshiriqlarni bajarish 
uchun uslubiy ko ‘rsatmalar keltirilgan. Tog‘ jinslarining moddiy 
tarkibi, qatlamlanishning o ‘ziga xos jihatlari, mineral q o ‘shilmalar, 
to g ‘ jinslari v^ qatlamlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar, ularning 
yoshi, qatlamlarda tosh qotgan holda saqlanib qolgan organizmlar 
kompleksi va qatlamlar qalinliklari kabi yuqorida aytib o ‘tilgan 
amaliy topshiriqlarni bajarishga asos bo‘luvchi daliliy materiallar 
keltirilgan.
з

---