Kreditning turlari tayyorladi: Amonqulova Ziyoda

KREDITNING TURLARI

Tayyorladi: Amonqulova Ziyoda

,,Kredit” –so’zi lotincha ,,credit” so’zidan olingan bo’lib ishonch degan ma’noni anglatadi. Kredit – bu pul va tovar shaklidagi resurslarni qaytarib berishlik, muddatlilik va foiz to’lashlik shartlari asosida berish natijasida yuzaga keladigan qiymatning harakatidir. Kredit munosabatlarining subyekti bo’lib kreditor va kredit oluvchi hisoblanadi, kreditning obyekti bo’lib pul va tovar hisoblanadi.

Kredit-qiymatning harakati bo’lib pul va tovar ko’rinishidagi mablag`larni qaytarib berishlilik, muddatlilik va foiz to’lashlilik asosida berish natijasida yuzaga keladi.

Kredit bu vaqtincha bo’sh turgan pul mablag’larini pul egasi yoki boshqalar tomonidan ma’lum muddatga, haq to’lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqqan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir.

Kredit iqtisodiy kategoriya bo’lib, ijtimoiy munosabatlarning aniq bir ko’rinishi sifatida yuzaga chiqadi.

Kredit har qanday ijtimoiy munosabat emas, balki ijtimoiy ishlab chiqarish mahsuli, qiymatning harakati, qarz beruvchi va qarz oluvchi o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni ifodalovchi kategoriyadir.

Kredit o’zining bir qancha belgilariga ko’ra turlanadi

I) muddatiga ko’ra kredit 3 turga bo’linadi:

a) qisqa muddatli kreditlar

b) o’rta muddatli kreditlar

c) uzoq muddatli kreditlar

Dunyoning ko’plab mamlakatlarida qisqa muddatli kreditlar deganda 1 yilgacha muddatga berilgan kreditlar tushuniladi. O’rta muddatli kreditlar deganda 1-3 yilgacha muddatda, uzoq muddatli kredit 3 yildan ortiq muddatga berilgan kreditlar tushuniladi. Lekin ayrim mamlakatlarda kreditlarning muddatlariga ko’ra farqlanishi mavjud. Masalan, AQShda 1-8 yilgacha berilgan kreditlar o’rta muddatli kreditlar hisoblanadi. Xalqaro moliy institutlarida 1-5 yilgacha muddatda berilgan kreditlar o’rta muddatli kreditlar hisoblanadi.

O’zbekistonda o’rta muddatli kreditlar 2004-yilda bekor qilingan. 1yilgacha muddatga berilgan kreditlar qisqa, 1 yildan ortiq muddatga berilgan kredit uzoq muddatli kredit hisoblanadi.