Кредитга лаёқатлилик баҳоланишида нималар ҳисобга олинади?

Кредитга лаёқатлилик баҳоланишида нималар ҳисобга олинади?

Жисмоний шахснинг кредитга лаёқатлилигини баҳолашда камида охирги 6 ой давомидаги даромад ҳақида маълумотнома текширилади. Одатда, ушбу маълумотнома иш ҳақи ва унинг ушланмалари (даромад солиғи, пенсия жамғармаси ҳиссаси ва бошқалар) тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига олади. Агар кредит кафиллик билан таъминланган бўлса, кафилнинг даромади тўғрисидаги маълумотнома ҳам тақдим этилади.
Шу билан бирга, тижорат банклари жисмоний шахсларнинг кредитга лаёқатлилигини скоринг баҳолаш натижалари асосида баҳолайдилар. Баъзи тижорат банклари кредит бериш ёки бермаслик бўйича қарор қабул қилиш учун ўз скоринг тизимига эга. Мазкур тизим мижознинг тақдим этган ҳужжатларида кўрсатилган асосий маълумотлари (иш жойи, ўртача ойлик даромади, бошқа кредитлар бўйича қарз ва бошқалар) асосида кредитга лаёқатлилигини баҳолайди.
Юридик шахсларнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолаш жисмоний шахсларнинг тўлов қобилиятини баҳолашдан жуда фарқ қилади. Бунда, мезонлар янада мураккаб бўлиб, юридик шахснинг молиявий ҳолати ва қарз маблағларига муҳтож бўлган лойиҳанинг даромадлилигини баҳолаш кўзда тутилади.
Бундан ташқари, жисмоний ва юридик шахсларнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолашда бошқа банклардан олинган кредитлар учун тўлов жадвали (агар мавжуд бўлса) ҳам ҳисобга олинади.
Қарз олувчининг истеъмол кредити бўйича тўловлилик қобилиятини баҳолаш мисолида кўриб чиқамиз. Масалан, Сизинг охирги 6 ойлик даромадингиз қуйидагидек акс этади:



Шундай қилиб, Сизнинг 6 ойлик иш ҳақингиз умумий миқдорини ойлар сонига бўлиб, (бу ҳолатда, 6) ўртача ойлик иш ҳақининг ҳажмини аниқлаймиз.

26 948 423,3/6 = 4 491 403,8 сўм

Ўртача ойлик иш ҳақидан кредитни қайтариш учун ойига максимал 70% сарфлаш мумкин (агар Сизда бошқа кредитлар бўлмаса) ва бу қуйидагига тенг

4 491 403,8 х 70% = 3 143 982,6 сўм.

Сиз www.finlit.uz сайтининг кредит калькуляторидан фойдаланиб, 1 йилга йиллик 26 фоиз тўлаш шарти билан 33,0 млн. сўмгача кредит олиш имконияти мавжудлигини ҳисоблашингиз мумкин. Шунда, кредит бўйича ҳар ой учун 3,14 млн. сўмгача тўловларни амалга оширишга тўғри келади.
Ушбу мисол, Сизнинг бошқа кредитингиз йўқлиги шартида келтирилган.