Kreativ fikrlash

topadi? 

Albatta,  bu  isteʼdodga  bolalikdan  ega  odamlar  bor.  Odatda,  bunday 

odamlar  ochiqlik,  tashabbuskorlik  bilan  ajralib  turishadi.  Eng  kamida 

bunday insonlar – taniqli shaxs va ijodiy fe’l-atvorli kishilar bo’lishadi. 

Ingliz tilida ko’pchilikka tanish “thinking  outside the box“ (so’zma-

so’z “korobka (qutidan) tashqarida fikrlash“) degan ibora mavjud bo’lib, u 

nostandart xatti-harakatlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Buni o’zbek tiliga 

quyidagicha  tarjima  qilish  mumkin:  “doiradan  tashqarida  o’ylash 

---

 

  36 

qobiliyati”.  Barcha  bolalar  juda  ijodiy  bo’lishadi  –  buni  ko’plab  testlar 

tasdiqlangan.  Lekin  vaqt  o’tishi  bilan,  odatiy  fikrlash  stereotipi  ishlab 

chiqiladi va bu nostandart xatti-harakatlarga “yo’q“ deyilishiga olib keladi. 

Shu sababli, ijodiy fikrlashni rivojlantirishning asosiy vazifasi odatiy xatti-

harakatlardan qochishdir. 

Korobka  (quti)ning  ramkalari,  inson  fikrlari  psixikaning  cheksiz 

imkoniyatlaridan  foydalanish  o’rniga  kundan  kun  odat  tusiga  kirgan  tor, 

o’zi yaxshi biladigan yo’l bo’ylab yurganda kelib chiqadi. 

Misol  uchun,  agar  biz  ham  uyga  har  kuni  bitta  yo’ldan  yurib 

odatlangan  bo’lsak,  bir  kun  boshqa  yo’lni  topishimiz  va  har  kuni  yangi 

variantlarni  o’zimiz  uchun  ixtiro  qilishimiz  orqali  “korobka”dan 

chiqishimiz  mumkin.  Yangi  joylarda  bo’lish,  bilmagan  narsalarni 

o’rganish  yoki  bilgan  narsamizmi  tubdan  farq  qiluvchi  biror  boshqa  yo’l 

orqali bajarishni o’rganish foydalidir. 

Ijodiy  fikrlashni  rivojlantirishning  yana  bir  yo’li  –  sanʼatga  bo’lgan 

ehtiros.  Misol  uchun,  musiqa  asboblarini  o’ynash  yoki  chalish 

barmoqlarning  mayda  motorika  ko’nikmalarini  rivojlantiradi.  Ulardan 

impulslar  miyaga  keladi.  Shu  sababli  musiqachilar  ko’pincha  juda  aqlli 

bo’lishadi. Sport bilan shug’ullanish, raqsga tushish, ko’proq toza havoda 

yurish ijodiy fikrlashni rivojlantirishga hissa qo’shadi. 

Istalgan 

tasvirlarni 

chizing, 

jamoaviy 

o’yinlarni 

o’ynang, 

orzularingizni  tasavvur  qiling  –  bu  faqat  lazzat  emas,  balki  orzularingiz 

ijrosini  taʼminlashi  va  ijodiy  fikrlashni  rivojlantirish  shaklidagi  foydali 

narsalarni keltirib chiqaradi