Kostyum tarixi

Parij – yangi nomlar.
Fransiyada Iv Sen-Loran va Pyer Karden ijod qilgan. 
Pyer Karden kiyimning «pret-a-kutyur» degan yangi tizimini yo’lga qo’ygan, ya’ni u 
oliy moda va tayyor ko’ylak o’rtasida bo’lgan. O’sha vaqtning o’zida faqat pret-a-
porte yo’li uchungina ishlagan yosh modelchilar kuch to’play boshlagan edilar, 
birinchi galda trikotaj qirolichasi unvoni olgan Sonya Rikel tilga olinadi. 1962-yilda 
u o’zining birinchi sviterini tikdi, birinchi do’konni esa 1968-yilda, talabalar 
g’alayoni avj olganda ochdi. 1960-yillar o’rtasidan trikotaj uning diqqat markazida 
bo’ldi: ochiq rang, to’qilgan, hajmdor yoki chiziqli gullari bor koftalar, shimlar, 
korjomalar va shularga yarasha aksessuarlar – beretlar, qo’lqoplar, paypoqlar. 1970-
yillarda Sonya Rikel bo’yoqlar va ranglarning nozik o’yinini hayotga qaytardi, yo’l-

---

121
yo’l chiziqlar esa uning firma belgisi hisoblanadi. 1973-yilda Sonya Rikelni pret-a-
porte Sindikatining vitse-prezidenti qilib sayladilar, bu lavozimda u 20 yil ishladi. 
1963-yildan Parijda nemislardan kelib chiqqan Karl Lagerfeld ishlaydi, u 
Balmen va Jan Patuda o’qigandan keyin lyuks toifasidagi pret-a-porte kiyimini 
yaratadigan Xloe Uyining yetakchi modelchisi bo’ladi. Lagerfeld liboslarida moda, 
hunar va san’at tarixi bitta bo’lib keladi, bundan usta har doim ilhom qidirib keldi.
Parijda boshqa mamlakatlarning modelchilari ham o’z jamoalarini taqdim 
etganlar. Xanae Mori, Kendzo Takada, Issey Miyake kabi yapon dizaynerlari ishlari 
ko’proq ajralib turar edi, ular jahon modasiga sezilarli ta’sir ko’rsatganlar (xususan, 
etnik mavzularga qiziqish jarayonida). 
Garchi 1960-yillardan dizaynerlar futuristlar modasi g’oyasini (ya’ni, kelajak 
modasi g’oyasi) ishlab chiqsalarda, ayni vaqtda yangi shakllar qidirib topishda ular 
turli xalqlar an’anaviy madaniyatlariga ham murojaat qilganlar. 1970-yillar o’rtasida 
o’ziga dunyodagi bor rang-baranglikni singdirpib olgan etnik uslub yana ommabop 
bo’lib qoldi. Uning asosida badiiy jihatdan qayta fikrlangan hippi uslubi 
ommaviylashdi: keng yubkalar, yengil matodan tikilgan bluzkalar, ko’ylak yoki 
yorqin mato rangiga monand juda uzun sharflar. 
102-rasm.1970-yillar ayollar liboslari 
Etnik uslub o’z rivojida bir qancha to’lqinlarni boshdan o’tkazdi. 1966–1968-
yillarda birinchi to’lqin yurib o’tdi – bu hind to’lqini edi: modada Neru uslubidagi 
nimchalar bor edi. 1972-yilda Amerika prezidenti Nikson Xitoyga borgandan keyin 
xitoy mavzusiga – shadorliklarga navbat keldi. 1976-yilda rus mavzusi keldi 

---

122
(masalan, Iv Sen-Loran jamlamasidagi kuz – qish 1970–1977-yillar), 1977-yilda 
Tutanxamon maqbarasi xazinasi ko’rgazmasidan keyin misr mavzusi paydo bo’ldi, 
1980-yilda esa dunyoda Yaponiyaga qiziqish kuchaydi.