o
/2
balandligida aniqladik:
3
3
3
,
1
4
,
1
см
Г
см
Г
2
13
2
13
/
10
1
,
6
/
10
6
,
6
м
Н
м
Н
P
(3.6)
K
T
6
6
10
4
,
3
10
8
,
2
Qavslarni ichida bu xarakteristikalarning aniqroq metodlar bilan aniqlangan
qiymatlari keltirilgan.
Bunday katta bosim va temperaturalarda vodorod yadrolarining (protonlar)
tezligi juda katta bo’lib, natijada ular Kulon itarish kuchlarini yengib, o’zaro
yaqinlashib ta’sirlasha oladilar. Bunday yaqinlashishlardan ba’zida yadro
reaksiyalari vujudga kelib (rasm.5v), geliy hosil bo’ladi va katta energiya ajraladi.
Rasm 5v. RR yadro reaksiyasining sxemasi.
1
4
3
1
2
1
2
2
2
2
6
H
He
He
H
D
H
(H
1
-proton, D
2
-deyteriy yadrosi, He
3
va He
4
-geliy izotoplari, e
+
-pozitron,
-
neytrino)
RR
– reaksiyasi bir-biriga yaqinlashgan protonlarning birining
bo’linishidan boshlanadi.
МэВ
e
D
H
H
44
,
1
2
1
1
(3.6)
bo’linish natijasida proton neytronga aylanib, pozitron, neytrino va energiya
ajraladi. Hosil bo’lgan neytron ikkinchi proton bilan qo’shilib deytriy yadrosini
hosil qiladi. Har bir juft protonlar uchun bunday reaksiya 14 milliard yilda amalga
oshadi. Hosil bo’lgan deytriy yadrosi boshqa proton bilan qo’shilishib He
3
-geliy
izotopini hosil qiladi. Xosil bo’lgan ikkita geliy izotopi o’z navbatida o’zaro
qo’shilishib protonlarni ajratib He
4
ga aylanadi. Natijada Quyoshning markaziy
soxasida vaqt o’tishi bilan geliy miqdori oshib borsa, vodorod miqdori kamayib
boradi. 4-5 milliard yil davomida vodorodning takriban yarmi geliyga aylanadi.
Bunday reaksiyalar Quyoshning hozirgi evolyusiyasida katta energiya manbaidir.
Quyoshning markaziy soxasida hosil bo’lgan energiya uning tashqi
qismlariga keyinchalik butun koinotga uzatiladi, natijada Quyosh muhiti gazning
р
р
р
р
р
р
р
р
D
2
D
2
He
3
He
3
He
4
e+
e+
45
temperaturasi uning sirtiga yaqinlashgan sari avval tez keyin sekinroq kamayib
boradi.
Temperaturasiga va Quyosh tarkibida o’tuvchi jarayonlarga bog’liq ravishda
Quyoshni 4 ta ichki mintaqalarga ajratish mumkindir (rasm 6):
protuberanslar
xromosfera 14000 km
300 km fotosfera
konveksiya mintaqasi
nur energiyasini o’tkazish mintaqasi
yadro reaksiyalari
mintaqasi
1) Quyoshning markaziy mintaqasi. Bu sohada temperatura va bosim
termoyadro reaksiyalari vujudga kelishi kerak bo’lgan qiymatlargacha
yuqori bo’ladi. Bu soha markazdan boshlab
Do'stlaringiz bilan baham: |