Korxonalarni rivojlanishida xarajatlarni tejash va mahsulot tannarxini kamaytirish

Iqtisodiy xarajatlar – bu korxona to‘lashi shart bo‘lgan to‘lovlardir. Bunday to‘lovlar tashqi yoki ichki to‘lovlar bo‘lishi mumkin. Korxonaning o‘z hisobidan mehnat resurslari, xom ashyo, yoqilg’i, transport xizmatlari, energiya va boshqalar bilan ta’minlovchilar foydasiga beradigan pul to‘lovlari, ya’ni pul xarajatlar – tashqi xarajatlar deb ataladi.

• Iqtisodiy xarajatlar – bu korxona to‘lashi shart bo‘lgan to‘lovlardir. Bunday to‘lovlar tashqi yoki ichki to‘lovlar bo‘lishi mumkin. Korxonaning o‘z hisobidan mehnat resurslari, xom ashyo, yoqilg’i, transport xizmatlari, energiya va boshqalar bilan ta’minlovchilar foydasiga beradigan pul to‘lovlari, ya’ni pul xarajatlar – tashqi xarajatlar deb ataladi.
• Doimiy xarajatlar deb, hajmi ishlab chiqariladigan mahsulot hajmining o‘zgarishiga qarab o‘zgarmaydigan xarajatlarga aytiladi. Doimiy xarajatlar korxona ishlab chiqarish dastgohlarining borligi, amal qilishi bilan bog’liq xarajatlar bo‘lib, ular korxona hech narsa ishlab chiqarmasa ham amalga oshiriladi (korxona tomonidan to‘lanadi).
• Pirovard xarajatlar (MS) deb qo‘shimcha mahsulot birligini ishlab chiqarish bilan bog’liq bo‘lgan ortiqcha (qo‘shimcha) xarajatlarga aytiladi. Pirovard xarajatlar umumiy xarajatlar yig’indisi (summasi) o‘zgarishining (TS) ishlab chiqarilgan mahsulot hajmining (miqdori) o‘zgarishiga Q nisbati bilan topiladi: