Korxonalarda moliayviy resurslarni boshqarishni samarali tashkil etish

1.3. Korxonalarda moliyaviy resurslar shakllanish manbalari 

 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  xo’jalik  yurituvchi  sub’ektlar  moliyasi  har  bir 

mamlakat  moliya  tizimining  asosiy  bo’g’ini  bo’lib  hisoblanadi.  Moliyaviy 

resurslarni  shakllantirish  va  ulardan  foydalanish  bilan  bog’liq  bo’lgan  puli 

munosabatlar asosida xo’jalik yurituvchi sub’ektlar moliyasi vujudga keladi. 

Bugungi kunda har bir korxona va xo’jalik yurituvchi sub’ekt o’z moliyaviy 

resurslarni  turli  hil  usullardan  foydalangan  holda  shakllantirishga  harakat  qiladi. 

Korxonaning  moliyaviy  resurslari  korxonaning  pul  fondlari  yig’indisi  va 

kirimlarini  o’z  ichiga  olib  ular  korxonani  turli  hil  tashkilotlar  (davlat  byudjeti, 

bank,  sug’urta  muassasalari  va  boshqalar)  oldidagi  moliyaviy  majburiyatlarini 

bajarishida asosiy omil bo’lib hisoblanadi.  

Korxonadagi  moliyaviy  resurslarni  shakllantirish  manbalariga  qarab  ikki 

guruhga bo’lish mumkin: ichki va tashqi.( 4-rasm). 

Ichki manba asosan korxonaning o’z  mablag’lari orqali shakllanadi. Ushbu 

mablag’lar  korxonaning  foydasi,  ya’ni  asosiy  va  boshqa  faoliyat  turlari  bo’yicha 

olgan  foydasini  o’z  ichiga  oladi.  Korxonaning  boshqa  faoliyat  turlari  bo’yicha 

olgan  foydasiga  asosiy  vositalarni  ijarga  berish  yoki  sotishdan  oligan  foydasi  va 

boshqalarni  kiritish  mumkin.  Amortizatsiya  fondi  korxonaning  asosiy  vositalarni 

ta’mirlash  uchun  ajratiladigan  mablag’lar  hisobiga  shakllanadi.  Boshqacha  qilib 

aytganda  yuqoridagilarni  barchasi  korxonaning  birlamchi  moliyaviy  resurslari 

manbasi bo’lib hisoblanadi. 

Tashqi  manba  esa  turli  hil  shartlar  asosida  jalb  qilingan    mablag’lar  yoki 

qayta  taqsimlash  natijasida  yuzaga  keladigan  mablag’lar  asosida  shakllanishi 

mumkin. 

---

23