Korxonalarda investitsion loyihalarni baholash xususiyatlari Reja

3.Investitsion loyihalarni samaradorligini baholash usullarining afzalliklari va kamchiliklari

Investitsion loyihalarning moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini aniqlashga yuqorida olib borilgan tahlil ishlari yetarlicha ma'lumotlar bera oldi, desak mubolag'a bo'lmaydi. Investitsion loyihani baholashning YuNIDO uslubiyoti barcha mamlakatlar uchun umumiy tarzda ishlab chiqilgan bo'lib, unda har bir mamlakatning o'ziga xos alohida xususiyatlari e'tiborga olinmagan. Shuning uchun, har bir mamlakatning tijorat yoki investitsion banklarida ushbu mamlakatning milliy, etnik, geografik xususiyatlariga, tarixiy-iqtisodiy rivojlanishiga, aholining turmush tarzi, mamlakatning iqtisodiy va intellektual qobiliyati va salohiyatiga, ijtimoiy ahvoliga, rivojlanish strategiyasi va investitsiya siyosatiga, tashqi aloqalari va milliy bozorining o'ziga xos tomonlariga qat'iy e'tibor berish juda muhim masala hisoblanadi. Bundan tashqari, investitsiya loyihalarining moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholash usullari to'g'risida gapirganda, albatta bu usullarning afzalliklari va kamchiliklari to'g'risida to'xtalib o'tish lozim.

Investitsion loyihalarning moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholashning sof joriy qiymat usulining afzalliklarini gapirganda, avvalo bu usulning keng tarqalganligi, uning ommabop va ko'p qo'llanilishini ta'kidlash lozim. Chunki bu usulni turli xil shart-sharoitlarda (masalan, boshlang'ich investitsiya xarajatlarni bir yo'la hammasini yoki yillar bo'yicha bo'lib-bo'lib sarflaganda yoki daromadlarni har yili bir xil summada yoki har xil summalarda olganda) ham qo'llash mumkin va bunda iqtisodiy tomondan samarali natija albatta topiladi. Bu usul investitsiya loyihasini amalga oshirish orqali investorning boyligi o'sishiga ta'sir etadimi, degan savolgagina javob beradi va quyidagi hollarda mutlaqo to'g'ri mezon bo'la olmaydi:

• 
  Investitsiya loyihalaridan biri tanlab olinayotganda, ularning sof joriy qiymati bir xil kattalikda bo'lsa, loyihaga qilinayotgan investitsion xarajatlarning katta-kichikligi hisobga olinmaydi;
  
• 
  Investitsiya loyihalaridan biri tanlab olinayotganda, katta sof joriy qiymatli loyihaning qoplanish davri uzoq bo'lib, kichik sof joriy qiymatli loyihaning qoplanish davri qisqa bo'lsa, investitsiyalarning qoplanish davri hisobga olinmasdan, sof joriy qiymat ko'rsatkichiga e'tibor beriladi va bu ko'rsatkich qaysi loyihada yuqori bo'lsa, ana shu loyiha samarali deb topiladi, bu esa ushbu usulning absolyut to'g'ri emasligini bildiradi.
  

Investitsion loyihalarning moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholashning sof joriy qiymat usulining afzalliklari va kamchiliklarini umumlashtirgan holda quyidagi 7-rasmda ifodalash mumkin.