Korxonalar moliyaviy natijalarini tahlil qilish

Korxonalar moliyaviy natijalarini tahlil qilish
Reja
1.Korxona moliyaviy holatini ifodalovchi koeffitsiyentlar.
2.Korxona ishchanlik faolligini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni tahlili.
3.Moliyaviy natijalar va rentabellik ko‘rsatkichlarini tahlil qilish usullari.

Korxona moliyaviy holatini ifodalovchi koeffitsiyentlar.

Korxona moliyaviy holatini tahlil qilish jarayonida ayniqsa, uning likvidligi va to‘lovga layoqatliligini tahlil qilish muhim ahamiyat kasb etadi. Korxona balansining likvidligi deganda, balansdagi likvid mablag‘larning balansida ko‘rsatilgan majburiyatlarni qoplash darajasi tushuniladi.
Aktivlarning likvidligi - balans likvidligining aksi bo‘lib, vaqt bo‘yicha aktivlarning pul mablag‘lariga aylanishi tushuniladi. Likvidlilik darajasi bo‘yicha balans aktivini guruhlashtirish:eng ko‘p to‘lov qobiliyatli aktivlar, tez sotiladigan aktivlar, sekin sotiladiga aktivlar, qiyin sotiladigan aktivlar.
Balans passivlari ularni to‘lash muddatlari darajasi buyicha quyidagicha guruxlashtiriladi: eng tez to‘lanadigan majburiyatlar, qiska muddatli passivlar, uzoq muddatli passivlar, doimiy passivlar.
Korxonaning to‘lov qobiliyati eng muhim ko‘rsatkich hisoblanib, u korxona moliyaviy holatining barqarorligini ifodalaydi. To‘lov qobiliyati korxonaning o‘z aylanmma mablag‘larining saqlanuvchanligi, tez pulga aylanadigan (likvid) aylanma aktivlarning holatiga ulardan samarali foydalanishiga bog‘liq. Bularga quyidagilar kiradi:
- joriy (umumiy) likvidlik koeffitsiyenti. U aylanma aktivlarga qo‘yilgan moliyaviy resurslarning necha so‘mi joriy majburiyatlar bir so‘miga to‘g‘ri kelishini ifodalaydi.
- oraliq (muddatli) likvidlilik koeffitsiyenti. U joriy majburiyatlardagi pul mablag‘lari, hisob-kitoblar va boshqa aktivlar ulushini tavsiflaydi.
- mutlaq likvidlik koeffitsiyenti. Bu ko‘rsatkich pul mablag‘larining qisqa muddatli majburiyatlardagi ulushini tavsiflaydi.
Moliyaviy barqaror korxona deganda, korxona aktivlariga qo‘yilgan mablag‘larni o‘z mablag‘lari hisobiga qoplaydigan, muddati o‘tgan debitorlik va kreditorlik qarzlariga yo‘l qo‘ymaydigan hamda o‘z majburiyatlarini o‘z vaqtida bajaradigan korxona tushuniladi. Moliyaviy barqarorlik koeffitsiyentlarining ahamiyati asosan kreditorlar uchun muhim ahamiyat kasb etadi.. Ularga mustaqillik, moliyaviy qaramlik va moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari kiradi:
- mustaqillik koeffitsiyenti. Ushbu ko‘rsatkich korxona mablag‘larining qarz mablag‘lariga qaram emasligini tavsiflaydi. U o‘z mablag‘larining xo‘jalik mablag‘lari umumiy summasiga nisbati tariqasiga aniqlanadi;
- moliyaviy qaramlik koeffitsiyenti. Ushbu ko‘`rsatkich korxonani o‘z mablag‘larining bir so‘miga qancha xo‘jalik mablag‘lari too‘g‘ri kelishini ko‘rsatadi va xo‘jalik mablag‘larining o‘z sarmoyasiga nisbati sifatida aniqlanadi;.
- moliyaviy barqarorlik koeffitsiyenti. U o‘z mablag‘larining qarz mablag‘lariga nisbati sifatida aniqlanadi.
Har bir korxonaning o'z maqsad va vazifalari bor, bir korxona boshqaruvi uchun maqbul bo'lgan tavsiyalar boshqa korxona uchun zararli yoki foydasiz bo'lishi mumkin. Shu sababli, har bir korxona o'z faoliyatining o'ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, har qanday asosiy maqsadni amalda qo'llash uchun boshqaruv, nazorat va tahlil funktsiyalarini to'liq amalga oshirishni ta'minlaydigan buxgalteriya hisobi variantlarini tanlash huquqiga ega. korxonaning samarali ishlashi.
Korxonaning moliyaviy natijalarini tahlil qilish qiymati uning moliyaviy holatini mustahkamlashda katta rol o'ynaydi. Ma'lumki, korxona foyda keltirmasdan rivojlana olmaydi, shuning uchun xo'jalik yurituvchi sub'ekt uchun moliyaviy natijani yaxshilash vazifasi hayotiy ahamiyatga ega. Moliyaviy natijalarni tahlil qilishning asosiy maqsadi - tashkilotning moliyaviy faoliyatidagi kamchiliklarni o'z vaqtida aniqlash va bartaraf etish va korxonaning moliyaviy holatini va uning to'lov qobiliyatini yaxshilash uchun zaxiralarni topish, tegishli qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish. boshqaruv qarorlari xo'jalik yurituvchi sub'ekt faoliyati samaradorligini oshirishga qaratilgan.
Moliyaviy tahlil natijalari alohida e'tibor talab qiladigan zaif tomonlarni aniqlash va ularni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish imkonini beradi.
Moliyaviy tahlil usuli deganda iqtisodiy jarayonlarni ularning shakllanishi va rivojlanishidagi o‘rganishga yondashish usuli tushuniladi.
TO xarakterli xususiyatlar usulga quyidagilar kiradi: ko'rsatkichlar tizimidan foydalanish, ular o'rtasidagi munosabatlarni aniqlash va o'zgartirish.
Moliyaviy tahlil jarayonida bir qancha maxsus usul va usullardan foydalaniladi. Moliyaviy tahlilni qo'llash usullarini ikki guruhga bo'lish mumkin: an'anaviy va matematik.
Birinchi guruhga quyidagilar kiradi: mutlaq, nisbiy va o'rtacha qiymatlardan foydalanish; taqqoslash usuli, umumlashtirish va guruhlash, zanjirli almashtirishlar usuli. Taqqoslash usuli hisobot davrining moliyaviy ko'rsatkichlarini ularning rejalashtirilgan qiymatlari va oldingi davr ko'rsatkichlari bilan tuzishdan iborat. Xulosa qabul qilish va guruhlash birlashtirilishi kerak axborot materiallari analitik jadvallarda. Zanjirli almashtirish usuli omillarning umumiy moliyaviy ko'rsatkich darajasiga ta'sirining umumiy kompleksidagi ta'sirining hajmini hisoblash uchun ishlatiladi. Zanjirli almashtirish usullarining mohiyati shundan iboratki, har bir hisobot ko'rsatkichini ketma-ket asosiy ko'rsatkichga almashtirgan holda, qolgan barcha ko'rsatkichlar o'zgarishsiz hisoblanadi. Ushbu almashtirish har bir omilning umumiy moliyaviy ko'rsatkichga ta'sir darajasini aniqlash imkonini beradi. Amalda moliyaviy hisobotlarni tahlil qilish uchun tanlangan usullar quyidagilardir: gorizontal tahlil, vertikal tahlil, tendentsiya, usul. moliyaviy ko'rsatkichlar, qiyosiy tahlil, faktoriy tahlil.
Gorizontal tahlil - har bir pozitsiyani o'tgan yil bilan taqqoslash. Vertikal tahlil - har bir hisobot pozitsiyasining umuman natijaga ta'sirini aniqlash bilan yakuniy moliyaviy ko'rsatkichlar tarkibini aniqlash.
Trend tahlili - har bir hisobot pozitsiyasini bir qator oldingi davrlar bilan taqqoslash va tendentsiyani aniqlash. Trend yordamida kelajakda ko'rsatkichlarning mumkin bo'lgan qiymatlari shakllantiriladi va shuning uchun istiqbolli tahlil o'tkaziladi.
Nisbiy ko'rsatkichlarni tahlil qilish - hisobotning alohida pozitsiyalari yoki turli hisobot shakllarining pozitsiyalari o'rtasidagi munosabatlarni hisoblash, ko'rsatkichlar munosabatini aniqlash.
Qiyosiy tahlil - bu bo'limlar, sexlar, sho'ba korxonalar va boshqalarning yig'ma ko'rsatkichlarini xo'jalik ichidagi tahlil qilish ham, korxonaning xo'jaliklararo tahlilini raqobatchilar ma'lumotlari bilan, o'rtacha umumiy iqtisodiy ma'lumotlar bilan taqqoslash.
Faktorli tahlil - deterministik va stokastik tadqiqot usullaridan foydalangan holda samaradorlik ko'rsatkichiga ta'sir va individual omillarni tahlil qilish. Faktor tahlili ham to'g'ridan-to'g'ri, ham teskari bo'lishi mumkin, ya'ni. sintez-alohida elementlarning umumiy ishlash ko'rsatkichiga ulanishi. Ko'pgina matematik usullar: korrelyatsiya tahlili, regressiya tahlili va boshqalar analitik ishlanmalar doirasiga ancha keyinroq kirdi.
Iqtisodiy kibernetika va optimal dasturlash usullari, iqtisodiy usullar, operatsiyalarni tadqiq qilish usullari va qarorlar nazariyasi, albatta, moliyaviy tahlil doirasida bevosita qo'llanilishi mumkin.
1.2. Moliyaviy tahlilning vazifalari va axborot manbalari
korxona natijalari
Moliyaviy natijalar - moliyaviy resurslarning mavjudligi, joylashishi va ishlatilishini aks ettiruvchi ko'rsatkichlar yig'indisidir. Chunki tahlilning maqsadi nafaqat korxonaning moliyaviy holatini aniqlash va baholash, balki uni yaxshilashga qaratilgan ishlarni doimiy ravishda amalga oshirishdir. Moliyaviy natijalarni tahlil qilish qaysi aniq sohalarda ishlash kerakligini ko'rsatadi, korxonaning moliyaviy holatidagi eng muhim tomonlarini va eng zaif pozitsiyalarini aniqlashga imkon beradi. Moliyaviy natijalarni baholash tahlil maqsadiga, mavjud ma'lumotlarga, dasturiy ta'minotga, texnik va xodimlarga bog'liq holda turli darajadagi batafsillik bilan amalga oshirilishi mumkin.
Moliyaviy tahlil quyidagilarni baholashga imkon beradi:
korxonaning mulkiy holati;
tadbirkorlik xavfi darajasi;
· joriy faoliyat va uzoq muddatli investitsiyalar uchun kapitalning yetarliligi;
qo'shimcha moliyalashtirish manbalariga bo'lgan ehtiyoj;
O'sish qobiliyati
Qarz mablag'larini jalb qilishning oqilonaligi;
· foydani taqsimlash va undan foydalanish siyosatining asosliligi.
Bunday holda, quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
· Ishlab chiqarish, tijorat va moliyaviy faoliyatning turli ko'rsatkichlari o'rtasidagi sabab-natija munosabatlarini o'rganish asosida rejaning bajarilishini, moliyaviy resurslarning kelib tushishi va ulardan foydalanish bo'yicha korxonalarning moliyaviy holatini yaxshilash nuqtai nazaridan baholang. korxona;
· mumkin bo'lgan moliyaviy natijalarni, xo'jalik faoliyatining real sharoitlari va o'z va qarz resurslarining mavjudligi asosida iqtisodiy rentabellikni prognozlash;
resurslardan foydalanishning turli variantlari uchun moliyaviy holat modellarini ishlab chiqish;
· moliyaviy resurslardan samaraliroq foydalanish va korxonaning moliyaviy holatini mustahkamlashga qaratilgan aniq chora-tadbirlar ishlab chiqish.
Moliyaviy samaradorlikni tahlil qilish - bu tashkilotning o'tmishdagi va joriy moliyaviy holati va faoliyatini baholash jarayoni. Biroq, ayni paytda asosiy maqsad tashkilotimizning moliyaviy-xo'jalik faoliyatini kelajakdagi mavjudlik shartlariga nisbatan baholashdir.
Buxgalteriya (moliyaviy) hisoboti hisoblanadi axborot bazasi moliyaviy tahlil uchun. asos axborotni qo'llab-quvvatlash moliyaviy natijalarni tahlil qilish kerak moliyaviy hisobotlar, bu barcha tarmoqlar va mulkchilik shaklidagi tashkilotlar uchun bir xil. U Rossiya Federatsiyasi Moliya vazirligining 2003 yil 22 iyuldagi 67n-sonli "Tashkilotlarning buxgalteriya hisobi shakllari to'g'risida" gi buyrug'i bilan tasdiqlangan moliyaviy hisobot shakllaridan iborat.
Moliyaviy hisobot shakllaridan foydalanish:
· hisobot va oldingi davrlarning taqsimlanmagan foydasi yoki qoplanmagan zararini aks ettiruvchi 1-shakl balansi (majburiyatning III bo'limi);
· foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobot, 2-shakl yil va yil ichidagi davrlar bo‘yicha tuziladi, bu foydaning shakllanishi va ishlatilishi to‘g‘risidagi asosiy ma’lumot manbai bo‘lib, unda barcha turlardan moliyaviy natijani tashkil etuvchi moddalar ko‘rsatiladi. faoliyati;
· kapitalning o'zgarishi to'g'risidagi yillik hisobot, 3-shakl, zahira fondining holati va o'zgarishi, o'tgan yillardagi taqsimlanmagan foyda, tarkibiy qismlar bo'yicha, ijtimoiy soha fondi, maqsadli moliyalashtirish va tushumlar, kelgusidagi xarajatlar uchun zaxiralar to'g'risidagi ma'lumotlarni aks ettiradi. , taxminiy zaxiralar;
· 4-ma'lumotnoma alohida moddalar bo'yicha kapitalni oshirishning turli manbalarini aks ettiradi;
yo'l harakati hisoboti Pul, turli manbalardan mablag'larning kelib tushishi to'g'risidagi ma'lumotlarni, shuningdek, mablag'larning sarflanishi to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga olgan 4-son shakl;
· Yillik buxgalteriya balansining 5-son shakldagi ilovasi 3-bo'limga havolada hisobot yilining boshi va oxiridagi har bir tur bo'yicha aylanma mablag'larning eskirish summalari va indeksatsiya natijalari to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. ushbu aktivlarni qayta baholash bilan bog'liqlik.
Moliyaviy tahlil vazifaga qarab turli usullarda amalga oshiriladi. U biznesni boshqarish muammolarini aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. U tashkilot rahbariyatining faoliyatini baholash uchun xizmat qilishi mumkin. U kapitalni investitsiya qilish yo'nalishlarini tanlash uchun ishlatilishi mumkin. Va nihoyat, u alohida ko'rsatkichlarni va umuman tashkilotning moliyaviy faoliyatini bashorat qilish uchun vosita bo'lib xizmat qilishi mumkin.
Biroq, barcha holatlarda, ma'lumotlarning mazmunini oshkor qilish uchun hisobot shakllarining dastlabki tahlilini o'tkazish katta ahamiyatga ega, ya'ni. taqdim etilgan hisobotni tahliliy hisobotga aylantirish.
Ushbu jarayon quyidagilarni o'z ichiga oladi:
· buxgalteriya balansi, foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobotning asosiy moddalarining muhimligini tekshirish;
· ixchamlashtirilgan balans va daromadlar to'g'risidagi hisobotni tuzish, bunda faqat tahlil qilinishi kerak bo'lgan va moliyaviy qarorlarni qabul qilishga real ta'sir ko'rsatadigan muhim moddalar mavjud;
Hisobotga tushuntirishlar va qo'shimchalar ma'lumotlaridan foydalaniladigan asossiz jamlangan maqolalarning batafsil tavsifi;
· moliyaviy natijalar tendentsiyalarini aniqlash imkonini beruvchi dinamik balans va foyda va zararlar to'g'risidagi hisobotlarni tuzish;
· eng yaxshi korxonalarning ko'rsatkichlari, o'rtacha tarmoq ko'rsatkichlari yoki yutuqlarining me'yoriy darajasi sifatida foydalanish mumkin bo'lgan hisobot ko'rsatkichlari bilan taqqoslash uchun ma'lumotnoma ma'lumotlarini kiritish.
Bu moliyaviy ko'rsatkichlarni chuqur tahlil qilish va hisoblashdan oldin hisobotlarni dastlabki tahliliy qayta ishlashdir.
Korxona uchun umuman mahsulot sotishdan olingan foyda birinchi darajali bo'ysunishning to'rtta omiliga bog'liq: Q natural metrlarda mahsulot sotish hajmi, uning tarkibi D, tannarx narxi C va narx darajasi P. The. tovarlarni sotish hajmi foyda miqdoriga ijobiy va salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Tejamkor mahsulotlarni sotish hajmini oshirish foydaning oshishiga olib keladi. Agar mahsulot foydasiz bo'lsa, sotish hajmining oshishi bilan foyda miqdori kamayadi.
Tovar mahsulotining tuzilishi foyda miqdoriga ham ijobiy, ham salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Agar uni sotishning umumiy hajmida foydaliroq turdagi tovarlarning ulushi oshsa, foyda miqdori ortadi. Aksincha, past rentabelli yoki foydasiz tovarlar ulushi ortishi bilan umumiy foyda miqdori kamayadi.
Tovar tannarxi va foyda teskari proportsionaldir: tannarxning pasayishi foyda miqdorining mos ravishda oshishiga olib keladi va aksincha.
Foydaning sanab o'tilgan omillarga bog'liqligi modeli quyidagi shaklga ega:
Bu erda n - mahsulot assortimentidagi mahsulot nomlari soni.
Tahlil qilish tartibini soddalashtirish uchun omillarning foydaga ta'sirini o'rganishning quyidagi tartibidan foydalanish mumkin:
· har bir mahsulot bo‘yicha mahsulot birligidan olinadigan foydaga birinchi darajali omillarning (sotish narxi va tannarxi) ta’siri ko‘rib chiqiladi;
· ikkinchi darajali omillarning (tarkibiy siljishlar va har bir mahsulot nomi bo‘yicha maxsus foyda) mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha foydaga ta’siri hisoblab chiqiladi;
· mahsulotning umumiy hajmi va mahsulot birligidan olingan foydaning sotishdan tushgan foydaga ta'siri baholanadi.