Korxonalar iktisodiyoti va menejmenti 1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

1. Ishlab chiqarish jarayonidagi ishtirokiga ko‘ra:

- ishlab chiqarish xarajatlari;

- noishlab chiqarish xarajatlari.

2. Ishlab chiqarish resurslarining manbaiga ko‘ra:

- ichki xarajatlar;

- tashki xarajatlar.

3. Maxsulot ishlab chiqarish xajmining o‘zgarishiga nisbatan:

- doimiy xarajatlar;

- o‘zgaruvchan xarajatlar.

4. Maxsulot tannarxiga olib borilishi jixatidan:

- bevosita xarajatlar;

- bilvosita xarajatlar.

5. Korxonaning umumiy ishlab chiqarish, moliyaviy va boshqa faoliyati natijasida yuzaga keladigan:

- maxsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar;

- davr xarajatlari;

- moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar;

- favkulodda zararlar.

Ishlab chiqarish xarajatlari bevosita ishlab chiqarish jarayoni amalga oshirish bilan bog‘liq kuyidagi xarajatlardan tashkil topadi:

- bevosita moddiy xarajatlari;

- bevosita mexnatga xaq to‘lash xarajatlari;

- ishlab chiqarishga taallukli ustama xarajatlar.

Bevosita maxsulot ishlab chiqarish jarayoni bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajat turlari noishlab chiqarish xarajatlari deb yuritiladi. Uning tarkibiga:

- maxsulotni sotish bilan bog‘liq xarajatlar;

- boshqaruv xarajatlari;

- boshqa operatsion xarajatlar va zararlar;

- favkulodda zararlar kiradi.

- tashki xarajatlar, o‘z maxsulotini ishlab chiqarish uchun zarur narsalarni o‘z ichiga oladi (xomashyo, yoqilg‘i, transport, aloka, solik to‘lovlari).

- ichki xarajatlar, binolar, asbob-uskunalar va boshqa sarflarning xammasini o‘z ichiga oladi.