Korxonalar iktisodiyoti va menejmenti 1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

Moslashuvchan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish (MAICH) - bu texnik vositalar va texnik maqsadlar doirasida o‘zboshimchalik bilan nomenklaturaning yangi mahsulotlarini ishlab chiqarishga o‘tish uchun zarur bo‘lgan hollarda, ishlab chiqarish jarayonini va to‘xtovsiz uskunalarni to‘xtatmasdan, bir xil uskunada qisqa vaqt ichida va eng kam xarajat bilan ishlab chiqarish imkonini beradigan ishlab chiqarish uskunalar.

Moslashuvchan ishlab chiqarishning an’anaviylarga nisbatan afzalliklari:

- ishlab chiqarish harakatchanligini oshirish;

- yangi mahsulotlarni ishlab chiqish vaqtini qisqartirish;

- mehnat unumdorligini oshirish;

- ishlab chiqarish tsiklini qisqartirish;

- ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish

Asosiy ko‘rsatkich - moslashuvchanlik darajasi yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishga o‘tish jarayonida vaqt va zarur qo‘shimcha xarajatlar, shuningdek, keng mahsulot turiga qarab aniqlanishi mumkin.

Moslashuvchan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishda barcha tarkibiy qismlarning (texnologik uskunalar, transport va saqlash tizimlari, dasturlar, asboblar, armatura, ish qismlari va boshqalar bilan ta’minlangan joylar) ishlashi ishlab chiqarish vositalarini o‘zgartirganda ishlab chiqarish (ishlov berish) texnologiyasini tez sozlashni ta’minlaydigan butun boshqaruv tizimi sifatida sinxronlashtiriladi.

Birinchi turdagi strategiyaning misoli - ma’lum bir mahsulotni ishlab chiqarishning uzoq muddatli rejasi, unda har bir vaqt uchun ishlab chiqarish hajmi va hajmi belgilanadi.

Ikkinchi turdagi strategiyalar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

- bozorda sotish ulushini narxni pasaytirmasdan 35% gacha (shartli ravishda) oshirish;

- raqib tomonidan boshqariladigan tarqatish tarmoqlariga kirish.
Sog‘lom strategiya

T aklif qilingan Amalga oshirilgan

strategiya strategiya

Amalga oshirilib bo‘lmaydigan SHoshilinch strategiya

stategiya

Rasm 2.1 - Strategiyaning elementlari
Strategiyaning asosiy elementlari. Ish hayotida strategiya deganda tashkilotning maqsadlariga qanday erishish, uning muammolarini hal qilish va buning uchun zarur bo‘lgan cheklangan resurslar ajratish tushunchasi tushuniladi. Bunday kontseptsiya (ikkinchi tur strategiyasiga muvofiq) bir nechta elementlarni o‘z ichiga oladi (2.1-rasm).

Мақсадлар

Стратегик ишлаш

СТРАТЕГИЯ


Сиёсат

Ташкилий қоидалар

Режалар

Мавжуд ресурсларни ҳисобга олган холда аниқ харакатлар тўплами

Rasm 2.2 - Strategiya variantlari

Hisoblangan va amalga oshirilgan strategiya. Odatda, bir necha yillarga mo‘ljallangan strategiya ishlab chiqilib, har xil turdagi loyihalarda, dasturlarda, amaliy harakatlarda aniqlanadi va ularni amalga oshirish jarayonida amalga oshiriladi. Korxonaning strategiyasini yaratish uchun zarur bo‘lgan ko‘p odamlarning mehnat va vaqt sarf-xarajatlari uni tez-tez o‘zgartirishga yoki jiddiy ravishda o‘zgartirishga imkon bermaydi. SHuning uchun u juda umumiy ma’noda ifodalangan. Bu mo‘ljallangan strategiya (2.2-rasm).

Korxona strategiyasi - bu harakat rejasi bo‘lib, uning maqsadi raqobatchilarga qarshi kurashda kompaniyaning mavqeini yaxshilashdir. Qoida tariqasida, u korxonaning yuqori rahbariyati tomonidan ishlab chiqilgan va mavjud resurslardan foydalangan holda korxona maqsadlariga erishish yo‘llarini belgilaydi.

Strategiya - bu korxonaning keng umumiy tushunchasi, umumiy harakatlar dasturi, shu jumladan yakuniy maqsadlarga erishish uchun resurslarni taqsimlash. Strategiya - bu kompaniyaning nimaga erishmoqchi yoki nimaga erishmoqchi ekanligini ko‘rsatadigan asosiy maqsadlar va kompleks chora-tadbirlarning tanlovidir.

Korxona strategiyasini ishlab chiqish ikkita asosiy elementni o‘rganishni talab qiladi:

1. 
   tashqi muhitni baholash;
   
2. 
   korxonaning ichki resurslarini baholash.
   

Strategiya bu tashkilot vazifalari va maqsadlariga erishish uchun foydalaniladigan tashkiliy harakatlar va boshqaruv yondashuvlarining tasviridir.

Strategiyalar bir nechta farqlovchi xususiyatlarga ega.

1. Strategiyani ishlab chiqish jarayoni har qanday shoshilinch harakatlar bilan tugamaydi. Odatda bu kompaniyaning mavqeini o‘sishi va mustahkamlanishini ta’minlaydigan umumiy yo‘nalishlarni belgilash bilan yakunlanadi.

2. Formullangan strategiya qidirish usulidan foydalangan holda strategik loyihalarni ishlab chiqish uchun ishlatilishi kerak. Qidiruvda strategiyaning roli quyidagilardan iborat:

- Muayyan saytlar va imkoniyatlar haqida o‘ylashga yordam berish;

- strategiyaga mos kelmaydigan barcha boshqa imkoniyatlarni rad etish.

3. Haqiqiy rivojlanish yo‘nalishi tashkilotni kerakli voqealarga olib kelishi bilan strategiyaga ehtiyoj yo‘qoladi.

4. Strategiyani shakllantirish jarayonida aniq faoliyatni tuzishda ochiladigan barcha imkoniyatlarni oldindan aytib bo‘lmaydi.

5. Strategiyadan muvaffaqiyatli foydalanish geribildirimsiz amalga oshirilmaydi.

6. Strategiyalar va taqqoslashlar ikki xil narsadir. Belgilangan belgi - bu firma erishmoqchi bo‘lgan maqsad va strategiya bu maqsadga erishish vositasidir. Belgilar qarorlarni qabul qilishning yuqori darajasidir. Bir qator mezonlar bilan asoslanadigan strategiya, agar tashkilot ko‘rsatmalari o‘zgarsa, bunday bo‘lmaydi.

7. Nihoyat, strategiya va mezonlar bir-birini almashtiradi. Bir vaqtning o‘zida ishlashning ba’zi parametrlari kompaniya uchun qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi, boshqasida esa uning strategiyasi bo‘ladi. Qo‘llanmalar va strategiyalar tashkilot ichida ishlab chiqilganligi sababli, ierarxiya paydo bo‘ladi: strategiyaning boshqaruv elementlarining yuqori darajalarida bo‘lgan narsalar, quyi darajalarda esa ko‘rsatmalarga aylanadi.