Korxonalar iktisodiyoti va menejmenti 1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

Kombinatsiyalashtirish deb bir necha korxonalarni bir maydonda joylashib tayyor maxsulot ishlab chiqarishiga aytiladi. Kombinatsiyalashtirish natijasida kombinatlar paydo bo‘lib ular 3 xil bo‘ladi:

" xomashyoga ketma-ket ishlov berib, undan tayyor maxsulot ishlab chikaruvchi korxonalar. Masalan: metallurgiya kombinati, bunda cho‘yan, po‘lat va prokat ishlab chiqarish jarayonlari ketma-ket bajariladi;

" xomashyoni kompleks tarzda qayta ishlash, bu asosan neft, kimyo kombinatlari va rangli metallarni qayta ishlash kombinatlarini tashkil qilishda ko‘llaniladi;

" bir korxonaning ishlab chiqarishdagi chikindilari ikkinchi korxona uchun xomashyo sifatida ishlatiladi. Masalan: yog‘ochsozlik korxonalaridan chikadigan kirindi va kipiklardan karton va kipik plitalar ishlab chiqaradigan korxonalar.

Kombinatsiyalashgan korxonalarning foydali tomoni:

" ular eng yuqori mehnat unumdorligiga ega bo‘ladi, chunki ularda mehnatni mexanizatsiyalashtirish keng ko‘lamda ko‘llaniladi.

" korxonalarning omborlarida xomashyo zaxiralari deyarli ko‘p bo‘lmaydi.

" bunday korxonalarda yuklarni tashish uchun o‘zi yurar transport vositalaridan foydalanishga extiyoj bo‘lmaydi, chunki barcha mehnat buyumlarini bir ish joyidan boshqa ish joylariga uzatish jarayonlari avtomatik ravishda bajariladi.