Korxonalar iktisodiyoti va menejmenti 1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

2.4. Korxonaning tashkiliy tuzilishi va uning samaradorligi mezonlari

Korxonaning tarkibi - bu yagona iqtisodiy ob’ektni qoldirib, ichki aloqalarning tarkibi va nisbati: ustaxonalar, bo‘limlar, bo‘limlar, laboratoriyalar va boshqa bo‘linmalar. Korxonaning umumiy, ishlab chiqarish va tashkiliy tuzilishini ajratib ko‘rsatish.

Umumiy tashkiliy tuzilish deganda mehnat taqsimoti jarayonida ajratib qo‘yilgan bir-biriga bog‘langan birliklar tushuniladi. Tashkiliy tuzilma korxonaning tuzilishiga, boshqaruv ob’ektlarining ko‘lami va funksional maqsadiga mos kelishi kerak. Bu menejment sohasida mehnat taqsimoti va kooperatsiyasining shaklini ifodalaydi va korxona faoliyatiga faol ta’sir ko‘rsatadi. Tashkiliy tuzilmani tanlash korxonaning maqsadlari va aniq ish sharoitlariga asoslanadi.

Tashkiliy tuzilmalarni qurishning asosiy prinsiplari:

1. 
   miqdoriy, birliklar vazifani hal qilish uchun zarur bo‘lgan eng maqbul odamlardan, shuningdek ularni to‘g‘ri boshqarish qobiliyatidan tashkil topgan deb faraz qilsak;
   
2. 
   vaqtincha, vaqt cheklangan muammoni hal qilish ehtiyojidan kelib chiqqan holda, shuningdek texnologik ehtiyoj (smenali yoki smenali ish);
   
3. 
   texnologik, ishlab chiqarish jarayoni yoki uning nisbatan mustaqil qismlari birliklarni yaratishga asos bo‘lganda;
   
4. 
   ijodiy muammolarni hal qilish uchun tegishli mutaxassisliklarga ega odamlarni birlashtirish zaruriyatiga asoslangan professional;
   
5. 
   Boshqaruv tuzilmasining maqsad va strategiyaga muvofiqligi;
   
6. 
   tuzilish va boshqaruv funksiyalarining birligi;
   
7. 
   Boshqarish funksiyalarini markazlashtirish, ixtisoslashtirish va integratsiyalashuv boshqaruv tizimida oqilona uyg‘unlik;
   
8. 
   menejmentning tashkiliy tuzilmasining korxonaning ishlab chiqarish tuzilmasi bilan o‘zaro bog‘liqligi;
   
9. 
   ma’lumotlarni to‘plash va qayta ishlash tizimining boshqaruvning tashkiliy tuzilmasiga muvofiqligi.
   

Funksional prinsipdan foydalanish tashkilotning asosiy yo‘nalishlari va yo‘nalishlarini aks ettiradigan funksiyalarga asoslanganligini anglatadi. Quyidagicha ajralib turadi boshqaruv funksiyalari guruhlari: asosiy, sanoat, guruh va o‘ziga xos.

Funksional tashkiliy tuzilma gorizontal mehnat taqsimotiga asoslanadi (2.4-rasm).

Muvofiqlashtirish