Korxonalar iktisodiyoti va menejmenti 1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

Maxsulot tannarxining bevosita va bilvosita xarajatlari tarkibi

Xarajat moddalari	Maxsulot tannarxiga olib borilishi jixatidan
	bevosita	bilvosita (ustama)
Xomashyo va asosiy materiallar (qayta kirim kilingan chikitlardan tashkari)	+
Sotib olingan butlovchi qismlar va yarim fabrikatlar	+
Ishlab chiqarish xarakteridagi ish va xizmatlar		+
Texnologik maqsadlar uchun ishlatilgan yoqilg‘i energiya	+
Ishlab chiqarishga tegishli mehnatga xaq to‘lash xarajatlari	+
Ishlab chiqarishga tegishli ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar	+
Moddiy qiymatliklar kamomadi va maxsulotlarning buzilishidan ko‘rilgan zararlar	+
Asosiy vositalar amortizatsiyasi		+
Ishlab chiqarishga oid boshqa xarajatlar		+

Maxsulot tannarxi bir turdagi maxsulotni bevosita va bilvosita ishlab chiqarish xarajatlarini shu maxsulot miqdoriga bo‘lish orqali topiladi:

MT = MX+IX+ST+A+BIX / M

Bu erda:

MT – maxsulot tannarxi, so‘m;

MX - ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari, so‘m;

IX - ishlab chiqarish xususiyatidagi mehnatga xaq to‘lash xarajatlari, so‘m;

ST - ishlab chiqarishga tegishli bo‘lgan ijtimoiy sug‘urta to‘lovlari, so‘m;

A - asosiy vositalar amortizatsiyasi, so‘m;

BIX - boshqa ishlab chiqarish xarajatlari, so‘m;

M - maxsulot miqdori, sentner, dona, kg, tonna va xaqozo

Mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun xom ashyo tannarxini pasaytirishning asosiy sharti mahsulot dizaynini takomillashtirish va ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish, materiallarning progressiv turlaridan foydalanish, moddiy boyliklarni iste’mol qilish uchun texnik jihatdan asoslangan standartlarni joriy etishdir.