Korxonalar faoliyatining tahlili va statistika asoslari

19.3. Sotilgan mahsulotlar rentabelligini tahlil qilish

Hisobot yilidagi rentabtllik darajasini rejadagi yoki bazis yilidagisiga solishtirib o’zgarishi aniqlanadi:

Rentabellik darajasi o’zgarishiga omillar ta’siri aniqlash:

a) O’rtacha sotish bahosi o’zgarishining ta’siri:

b) tannarx o’zgarishining ta’siri.

Omillar ta’siriga baho beriladi va rentabellik darajasini oshirish bo’yicha xulosa qilinadi.

Xo’jalik yoki tarmoq bo’yicha rentabellik darajasining tahlilini quyidagi formuladan faylanaib, amalga oshirish zarur:

Bunda, qi -i- turdagi sotilgan mahsulot miqdori,

Zi -i - turdagi 1 s mahsulot tannarxi,

Pi -i - turdagi 1 s mahsulot bahosi,

Ushbu formula yordamida bazis va hisobot yillari uchun rentabellik darajalari hisoblab olinadi va solishtirish orqali umumiy o’zgarishi aniqlanadi. Ushbu o’zgarish uch omil hisobiga sodir bo’ladi.

1.Sotilgan mahsulotlar strukturasining o’zgarishi hisobiga;

2.Mahsulotlarning o’rtacha sotish baholarining o’zgarishi hisobiga.

3.Bir birlik mahsulotlar tannarxining o’zgarishi hisobiga.

Ushbu omillarning rentabellik darajasining o’zgarishiga ta’sirini “Zanjirli bog’lanish” usulidan foydalanib aniqlanadi va har birining ta’siriga baho berilib, xulosa qilinadi.