Korrektsion pedagogika asoslari. Reja

kompensatsiyalash, o‘rnini bosipsh mumkin. Ko‘rish qobiliyati zaif bolalar sezgi organlariga tayan’an holda barmoqlari bilan Brayl shriftidan foydalanadilar. Bunda harf olti nuqta kombinatsiyasi bilan belgilanadi. Eshitish qobiliyati zaif bolalar esa imo-ishora, ya’ni daktil nutqdan, barmoqlar harakati bilan an’latiladigan nutqdan foydalanishlari mumkin.

Pedagogikaliq korreksiya nisbatan yan’i fan. U asosan 19 asrnin’ o‘rtalarida rivojlana boshladi. 1925 yilda Moskva shaxrida Eksperimental defektologiya instituti tashkil etildi. Bu institutni buyuk psixolog professor Vigotskiy L. S. boshqardi.

L.S. Vigotskiy anomal bolalar rivojlanishidagi xususiyatlardi o‘rganib, nuqsonnin’ murakkab tuzilishi haqidagi ta’limotni ishlab chiqdi. U “Pedagogikaliq korreksiyanin’ tiykarg’i muammolari” kitobida anomal bolalar bilan rivojlantiruvchi ta’limni olib borish kerakligini, korreksiya, kompensatsiya usullari va bulardi amalga oshirish yo‘llarini ko‘rsatib berdi.L.S.Vigotskiy anomal Bolada nafaqat "salbiy" balki "ijobiy" tomonlarini ham o‘rganib, aniqlab, shularga tayan’an holda va potensial qobiliyatni inobatga olib turib, ta’lim-tarbiya ishlarini tashkil etish zarurligiga dikkatni jalb etdi. U defektologiya sohasida katta nazariy meros qoldirdi va haqli ravishda defektologiya fanining asoschisi sanaladi.

Atoqli psixolog L. V. Zankov 1935 yildan L. S. Vigotskiy bilan hamkorlikda ishlay boshladi. Bu olimlardin’ sobiq sovet psixologiyasi va defektologiyanin’ nazariy jihatdan shakllanishida katta ahamiyatga ega bo‘ldilar. olar aqliy jihatdan qoloq bolalar psixikasi taraqqiyoti qonuniyatlarini o‘rganib, "rivojlanishnin’ tuxtash nazariyasi", "chegara" degeneratsiya nazariyasi", "ma’naviy defektli" kabi g‘ayri ilmiy va reaksion nazariyalardi fosh etdilar.

Eksperimental psixologiya laboratoriyasida anomal bolalardin’ rivojlanishi maxsus ta’lim ta’siri ostida qanday o‘zgarib borishini o‘rganish, olardagi mavjud nuqsonlardi ham,ijobiy ham salbiy tomonlardi aniqlash yuzasidan qiyosiy eksperimental tadqiqotlar o‘tkazildi.

Sog‘lom va anomal bolalarda bilish faoliyatinin’ rivojlanishini I. M. Solovyev ham har tomonlama o‘rgandi. “Normal va anomal bolalarda bilish faoliyatinin’ psixologiyasi" nomli kitob shu ishnin’ natiYoshi bo‘ldi. I. M. Solovyev bir guruh xodimlari bilan qiyoslashnin’ murakkab shakllarini eksperimental tadqiqotlar yordamida o‘rganishda chinakam novatorlik ko‘rsatdi.

Eksperimental defektologiya instituti 1943 yilda Russiya Pedagogika fanlari akademiyasinin’ Defektologiya ilmiy-tekshirish institutiga aylantirildi. Hozirgi zamon Pedagogikaliq korreksiya fanining rivojlanishida mazkur institut xodimlarinin’ roli nihoyatda katta buldi.

1920 yilda Rusiyada anomal bolalardi tarbiyalash instituti ochilib, 1925 yilda bu institut 2-Moskva ma’mleket universiteti pedagogika fakultetinin’ defektologiya bo‘limiga aylantirildi, 1930 yili V. I. Lenin nomidagi Moskva ma’mleket pedagogika instituti qoshida mustaqil defektologiya fakulteti tashkil etildi. Hozir Russiya mamlakatinin’ deyarli barcha jumhuriyatlarida Pedagogikaliq korreksiya qulliyotlari yoki bo‘limlarida oliy ma’lumotli defektologlar tayyorlash ishi yo‘lga qo‘yilgan.

O‘zbekstanda Pedagogikaliq korreksiya fanining rivojlanish 1967 yildan boshlab tezlashdi, chunki shu yili Nizomiy nomli Toshkent ma’mleket pedagogika institutinin’ Pedagogika va psixologiya fakulteti qoshida oligofrenopedagogika bo‘limi tashkil etildi. Bu bo‘limga 1976 yili surdopedagogika bo‘limi qo‘shildi. 1984 yili esa mustaqil defektologiya fakultetinin’ bir necha bo‘limida ta’lim berila boshlandi. Hozirgi kunda TDPU BTU va defektologiya fakultetida Defektologiya kafedrasi faoliyat ko‘rsatmoqda, defektolog bakalavr va magistrlar taxsil olmoqdalar.Tallim kunduzgi va sirtqi bo‘limda uzbek va rus tilida tashkil etilgen.

Defektologiya fanining rivojlanishi natijasida undan quyidagi tarmoqlar mustaqil fan sifatida ajralib chiqdi: